کد خبر: ۱۰۲۸۶۹
تاریخ انتشار: ۱۶ اسفند ۱۳۹۵ - ۱۲:۵۵
خشکسالی فارس از منظر بارندگی و اقتصادی
اقداماتی مثل تزریق 500 میلیارد وام به مراکز تولیدی استان به گفته مسئولین انجام شده و در حال انجام است و می تواند شوکی مثبت به صنعت استان بدهد که البته کافی به نظر نمی رسد.از طرف دیگر، با خشکسالی بی سابقه در استان فارس در سنوات گذشته کشاورزی در استان نیز وضعیتی بدتر از صنعت استان دارد و علی رغم تاکیدات ویژه مقام معظم رهبری در مورد لزوم گسترش گردشگری در استان فارس در این زمینه نیز کار شایانی صورت نگرفته است.با توجه به این موارد وضعیت اشتغال در استان بسیار اسفناک است.

 باتوجه به اینکه  استان فارس هیچ‌گاه به‌عنوان یک قطب صنعتی  در کشور مطرح نبوده و همواره اقتصاد این استان بر پایه کشاورزی بوده است،تعداد کارخانجات در استان فارس به اندازه استانهای صنعتی مثل تهران،آذربایجان،مرکزی،البرز،اصفهان و..نبوده است.

 به همین خاطر همانطور که جسته و گریخته در خبرها می خوانیم تعداد زیادی واحد تولیدی و  کارگاه و کارخانه تعطیل ونیمه تعطیل شده استان در چند سال گذشته را میتوان به نوعی به خطر افتادن شدید صنعت استان دانست که مسئولین  باید فکری عاجل  برای این معضل بنمایند. در این زمینه اقداماتی مثل تزریق 500 میلیارد وام به مراکز تولیدی استان به گفته مسئولین انجام شده و در حال انجام است و  می تواند شوکی مثبت به صنعت استان بدهد که البته کافی به نظر نمی رسد.از طرف دیگر، با خشکسالی بی سابقه در استان فارس در سنوات گذشته کشاورزی در استان نیز وضعیتی بدتر از صنعت استان دارد و علی رغم تاکیدات ویژه مقام معظم رهبری در مورد لزوم گسترش گردشگری در استان فارس در این زمینه نیز کار شایانی صورت نگرفته است.با توجه به این موارد وضعیت اشتغال در استان بسیار اسفناک است. بیکار شدن چندهزار نفر از کارگران به‌دلیل تعطیلی کارگاه‌های تولیدی و واحدهای صنعتی یا تعدیل نیرو به‌دلیل رکود اقتصادی، نتیجه مشکلات صنایع استان فارس است .

گرچه رهبر معظم  انقلاب در اولین دیدار با نمایندگان مجلس دهم، رونق تولید داخلی را از اولویت‌های اصلی در بخش اقتصاد برشمردند و اظهار داشتند:«خجلت و شرمندگی نظام از بیکاری یک جوان، از خجلت و شرمندگی جوان بیکار در خانواده خود، بیشتر است، بنابراین باید برای حل این مشکل، اقدامات جدی انجام شود».
بیکاری و اشتغال از جمله مسائل و موضوع های مهم و اساسی اقتصاد هر جامعه ای محسوب می شود.بیکاری به عنوان ناهنجاری اجتماعی مشکلات متعددی را برای فرد ایجاد می کند.«افسردگی و انزوا،پرخاشگری،اعتیاد،طلاق،کاهش موالید و....»بخشی از آسیب های این معضل محسوب می شود که عدم توجه به آن نارضایتی عمومی و تبعات اجتماعی دیگری نیز در بر خواهد داشت. اما افزایش اشتغال یکی از شاخص های توسعه یافتگی در جامعه است. اشتغال به کار یک فرد می تواند علاوه بر اینکه موجبات رشد اقتصادی آن جامعه را فراهم کند از آسیب های اخلاقی و اجتماعی جلوگیری و موجبات تشکیل یک خانواده شود.

استان فارس در سال های گذشته به گواه مرکز آمار ایران جزء  استان هایی با نرخ بیکاری بالا بوده است. بر اساس داده های مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در فارس در سال های 93 و 94، بیش از دوازده درصد بوده است، تا فارس هشتمین استان کشور از لحاظ بیکاری به شمار رود. به گفته بعضی از مسئولین استانی قریب به ششصد واحد صنعتی مشکل دار استان که به آنها وام پرداخت شده است یا در حال انجام مراحل دریافت وام هستند دارای  مشکلات ذیل بوده اند:

66 درصد مشکلات واحدها در ارتباط با بانک‌ها بوده است که باعث مسائلی همچون کمبود سرمایه در گردش،کمبود سرمایه ثابت،مشکلات صدور ضمانت‌نامه و«ال سی» و ورود به فهرست سیاه بانک‌ها و ممنوع‌الخروجی شده است.؛علاوه بر مشکلات مربوط به بانک‌ها،  از دیگرمشکلات صنایع استان فارس عبارت بوده است از: مسائل مالیات،  تأمین اجتماعی، مشکل برق، تأمین گاز، تأمین آب و نیزمسائل مربوط به رعایت نشدن استانداردهای زیست‌محیطی،کاهش فروش به دلیل رکود و کم شدن قدرت خرید مردم.

البته یکی از دیگر مشکلات مهمی که باعث تعطیلی کارخانجات شده و میشود،در صحبتهای رهبر معظم انقلاب نیز آمده بود، بحث زمین خواری است،که به دلیل شفاف نبودن موارد نمی شود آمار دقیقی از این قضایا داد و به نظر می رسد که وظیفه فوری مقامات امنیتی است که در این قضایا ورود پیدا کنند و قانونگزاران نیز باید سریعا اقدامی عاجل در جلوگیری از تحویل زمینهای کارخانجات به خریداران بخش خصوصی بکنند تا تنها کسانی کارخانجات را بخرند که قصد تولید دارند و نه زمین خواری.واقعا جای بسی تعجب است زمینهایی را که در آینده نظام به آنها برای ساخت دانشگاه،خیابان، بیمارستان،مدرسه،مسجد،کلانتری و هزار کار دیگر احتیاج دارد به ثمن بخس در اختیار اشخاص سود جو قرار گیرد.لازم به ذکر است که بسیاری از کارخانه های دولتی تنها به دلیل اینکه دولتی و متعلق به همه مردم بوده اند، در هنگام تأسیس زمینهای زیادی به آنها تعلق قرار گرفته و واقعا منطقی نیست الان که این کارخانه ها قرار است به اشخاص واگذار شود، همان زمینها به خصوص آن دسته از زمینهای با ارزشی که در محدوده شهرها واقع شده‌اند نیز با کارخانه به آنها تحویل داده شود. در مواردی که بخش خصوصی چشم طمع به زمین باارزش این واحدهای تولیدی در شهرها دارد؛ دستگاه‌ها را فروخته، کارخانه را نابود کرده و سپس با شهرداری وارد معامله می‌شود،مقداری زمین را به شهرداری می دهد و مابقی را میفروشد یا ساخت و ساز می کند.چیزی شبیه به کاری که بعضی ها با باغات شیراز می کنند و درختان را به نحوی خشک کرده و سپس به دنبال مجوز ساخت و ساز می افتند. این موضوع قابل انکار نیست که حتی اگر بخش خصوصی، درصدی پایین از زمین کارخانه را سهم خود کند، باز هم به ثروتی کلان دست یافته است. طی چند سال گذشته به کرات دیده شده که صاحبان بعضی از  کارخانه ها قصد راه‌اندازی مجدد این کارخانه ها را ندارند، بلکه به‌دنبال استفاده از زمین این کارخانه برای ساخت و ساز هستند.  به عبارتی در بعضی از کارخانجات اراده‌ای برای فعالیت مجدد آن وجود ندارد و زمین این کارخانه‌ برای مالکان باارزش‌تر از فعالیت اقتصادی آن کارخانه است یکی از دلایل اصلی تعطیلی بعضی از این کارخانه ها تنها به دلیل موقعیت عالی زمین این کارخانه‌ها است و اگر این کارخانه ها در جنوب شهر قرار گرفته بودند بدون شک در حال حاضر فعال بودند.اگر قوانینی وضع شود که بر اساس آن در صورت تعطیلی واحدهای تولیدی زمین آن کارخانه و کارگاه‌ فقط و فقط در موارد صنعتی و تولیدی استفاده شود شاید نیمی از کارخانجات و واحدهای تولیدی از رونق نمی‌افتادند و همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دادند.از دیگر مشکلات کارخانجات استان فارس اینست که بیش از 90 درصد کارگاه‌های تولیدی استان فارس در ضمانت بانک‌ها هستند، بانک‌ها نیز به‌جای بانکداری در رقابت اقتصادی با یکدیگر هستند و بعد از مصادره کارخانه‌ها به‌جای اینکه با پرداخت تسهیلات با سود کمتر سرمایه‌گذاران را به رونق دوباره آن کارخانه تشویق کنند به‌دنبال استفاده از زمین کارخانه‌ها و ساخت و ساز در آنها هستند.و این انتقاد را بارها حتی نماینده محترم ولی فقیه در استان ،آیت ا... ایمانی از بانکها از طریق تریبون نمازجمعه و در دیگر بیاناتشان مطرح نموده اند.

اوضاع وقتی بحرانی تر به نظر می رسد که بدانیم  مديران چند  كارخانه ديگر اعلام كرده اند كارخانه آنها هم در آستانه تعطيلي و ورشكستگي است.دولت می تواند با فشار بر بانک ها و  تزريق تسهيلات کم بهره براي تامين سرمايه در گردش اين واحدها، از تعطيلي بيشتر كارخانجات لبني جلوگيري كند و حتی تعدادي از كارخانجات تعطيل را نيز به حوزه توليد بازگرداند.چون واحد توليدي اعلام كرده اند كه چنانچه سرمايه در گردش لازم براي آنها تامين شود آمادگي راه اندازي دوباره كارخانجات خود را دارند.
علاوه بر اینها بدهی‌ کارخانه‌ها و واحدهای صنعتی استان فارس به ادارات گاز، برق و آب نیز یکی از مشکلات این واحدهاست،  سود بالای بانکی، رکود در بازار، قدیمی بودن دستگاه های و ماشین آلات کارخانه ها، قیمت بالای مواد اولیه و واردات بی رویه از مهمترین دلایل تعطیلی و ورشکستگی واحد های تولیدی به شمار می رود. یکی از عمده مشکلات کارگران در استان فارس بی نظمی در پرداخت بیمه از سوی کارفرماها است. کارفرمایان در بسیاری از بنگاه ها لیست کارگران را به تأمین اجتماعی می دهند اما حق بیمه را پرداخت نمی‌کنند  و همین موضوع باعث شده است که دفترچه بیمه درمانی بسیاری از کارگران تمدید نمی‌شود. از دیگر مشکلات کارخانجات افزایش بی رویه مالیاتهاست که این کار در شرایط رکود اصلا منطقی به نظر نمی رسد.
عدم تغییر محسوس در نرخ بیکاری و تعطیلی کارخانه ها در حالی است که اگر پتانسیل های بالافعل این استان بالاقوه شوند و بخش دولتی و خصوصی در اشتغالزایی و رفع موانع تولید هماهنگی بیشتری داشته باشند می توانند سونامی بیکاری را در این استان بشکنند و کسب و کار را در فارس رونق دهند. استان فارس ظرفیت‌های بسیاری دارد که نیازمند توجه و اهتمام جدی است .در شمال و شرق استان؛ فضا برای فعالیت‌های صنعتی و معدن وجود دارد و در جنوب استان؛ بحث انرژی و حمل و نقل دریایی و تأمین آب از دریا است و درغرب فارس هم، می‌توانیم شاهد توسعه فعالیت‌های گردشگری باشیم. شهر شیراز به عنوان قطب پزشکی درجنوب کشور و قطب مذهبی حائز اهمیت است.

متاسفانه در گذشته تمام توان خود را در جهت توسعه فعالیت‌های کشاورزی به کار گرفتیم و با توجه به کمبود آب از شیوه‌های نوین آبیاری و تکنولوژی کشاورزی محروم بودیم که نیاز هست کشاورزی استان به سمت استفاده از تکنولوژی‌ها برود. با توجه به محدودیت منابع آب، در بخش‌های خدمات و صنعت نیازمند تأمین آب هستیم و نیاز هست که در بخش کشاورزی با استفاده از تکنولوژی های نوین و راهکارهای علمی در مصرف آب صرفه جویی و از صادرات محصولات کشاورزی که به نوعی صادرات آب به ثمن بخس است جلوگیری شود.متاسفانه در کشور ما وقتیکه خواسته ایم به سمت صادرات غیر نفتی برویم بیشتر به سمت صادرات آب رفته ایم که این بسیار غلط است. در طی چند دهه گذشته استان فارس  تنها با صادرات آب و صادرات دیگر منابع زیر زمینی امورات گذرانیده است.صادرات آب(از طریق تولید بیش از حد گندم و دیگر محصولات کشاورزی) اشتباه ترین کار ممکن برای استان بود که اکنون استان فارس را در بحران ترسناک کم آبی و بی آبی فروبرده است.متاسفانه مسئولان استان سالها در دام پز ناشی از «رتبه اول در تولید گندم» افتاده بودند که با توجه به اینکه گندم محصولی پر مصرف در  آب است،اکنون معلوم شده است که آن رتبه اولی نه تنها به درد استان نخورده است بلکه اشتباهی بزرگ بوده است.یکی از مهمترین راههای نجات اقتصاد استان فارس توسعه گردشگری در استان است که مورد تاکید ویژه مقام معظم رهبری در سفر استانی ایشان نیز بوده است و باعث میشود که فشار مردم بر سفره های آب استان برای اشتغال و امرار معاش کم شود..(رجوع شود به مقاله بحران آب و تفکر سیستمی در bkfars.ir). می توان با دانشگاههای استان و کشور قراردادها و تفاهمنامه هایی امضا کرد که دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا مشکلات صنایع را بررسی و به عنوان پایان نامه ارائه کنند تا دولت،سازمانهای ذیربط و صنایع از آنها استفاده کنیم.

 

کارخانجات قند و معضلی به نام کمبود خوراک اولیه

تعطیلی کارخانجات قند در استان بیشتر به این علت است که  ما خوراک اولیه تولید شکر را به نحو مطلوب در اختیار نداشته ایم. چغندر قند کافی برای تولید شکر در اختیار نیست و این امر عاملی است که تولید داخلی شکر را با مشکلات عدیده ای روبرو کرده است.یکی از موضوعاتی که تولید چغندر قند را با مشکل روبرو کرده است؛کم آبی و پرزحمت بودن تولید این محصول است.
کشت چغندرقند گویا قرار است با کشت هایی به سبک کشورهای  آسیای جنوبی،عملیاتی شود .

احتمال تعطیلی کارخانجات سیمان فارس :با توجه به رکود بی سابقه در بخش ساخت و ساز مسکن در کشور ، تولیدات سیمان در کشور بیش از حد میزان تقاضای بازار داخل  است ، به طوریکه عرضه و تقاضا با یکدیگر برابر نیست . بازار یابی یکی از مشکلات عدیده صنعت سیمان در کشور محسوب می شود

 و برای  ورود به بازار کشورهای غربی باید این موانع را تا حدودی برطرف کرد تا دیگر شاهد کاهش تولیدات و صادرات نباشیم.از دیگر مشکلات این بخش افزایش قیمت سوخت است.امسال نیز همانند

 روال هر ساله با فرا رسیدن فصل سرما، گاز مصرفی کارخانجات سیمان به منظور تامین نیاز مصارف خانگی قطع شده اما بر خلاف هر سال که سوخت مازوت به جای گاز با نرخ دولتی به کارخانجات تعلق می گرفت امسال عنوان شده سوخت را باید با قیمت آزاد تهیه کنند.تا سال گذشته مازوت با نرخ لیتری 70 تومان در اختیار کارخانجات قرار می گرفت اما امسال دولت اعلام کرده صنایع سیمان باید این سوخت را با نرخ لیتری200 تومان خریداری  کنند.در کنار افزایش قیمت سوخت تحمیل شده به کارخانجات  سیمان باید هزینه حمل مازوت که خود هزینه قابل  توجهی است نیز به این هزینه ها اضافه کرد.گرچه قیمت هر لیتر سوخت مورد نیاز کارخانجات 130 تومان افزایش یافته اما این افزایش به ظاهر اندک سبب شده تا قیمت تمام شده هر تن سیمان 15 هزار تومان افزایش یابد.در این شرایط  قیمت هر تن سیمان فله ای از 72 هزار تومان به 87 هزار تومان افزایش خواهد یافت.با توجه به اینکه کارخانجات سیمان اجازه افزایش قیمت ندارند بنابراین تولید و عرضه سیمان  با ضرر و زیان کارخانجات همراه خواهد بود که در این صورت تولید برای سرمایه گذاران آن توجیه اقتصادی ندارد.

یکی ازعوامل موثر دیگر درکاهش تولید سیمان ازدست دادن بازار عراق بوده زیرا این کشور به دلیل درگیری بامسایل امنیتی و کاهش بهای نفت، پروژه های عمرانی خود رامتوقف کرد و آن دسته ازپروژه های در دست ساخت را با سیمان تولیدی داخلی خود پشتیبانی می کند.

کارخانجات سیمان در معرض ورشکستگی قرار گرفته و مجبور به تعطیل کردن کارخانه خود می شوند. با توجه به اینکه بیش از 20 هزار نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار در کارخانجات سیمان استان فارس هستند بنابراین تعطیلی کارخانجات سیمان مشکلات اجتماعی بسیاری را در استان به همراه خواهد داشت.ضمن اینکه فراموش نکنیم که صنعت سیمان یک صنعت استراتژیک در کشور است و سیمان ایران در سراسر جهان از کیفیت بالایی برخوردار است.

افزایش بی رویه مالیات یکی از دلایل مهم دیگر تعطیلی کارخانجات

در حالیکه در بسیاری از کشورها در شرایط رکود رو به کاهش مالیاتها می آورند گویی در کشور ما این موضوع برعکس است.بصورت مثال اختلاف واحدهای سنگبری و سازمان مالیاتی کشور  در اوایل امسال بر سر افزایش مالیات بر ارزش افزوده سبب تعطیلی  چندین کارخانه(مثلا سنگبریها) در  استان فارس شده است.

افزایش سه برابری قیمت حامل‌های انرژی نسبت به سه سال گذشته را از دیگر دلایل تعطیلی کارخانجات در استان فارس می توان ذکر کرد .گویا اداره برق زمانی را که اوج تولید بعضی کارخانجات است، ساعت اوج مصرف قرار داده و این امر سبب تحمیل هزینه‌های سنگین به تولیدکننده می‌شود.

مهندس سیاوش سرحدی

 

نام:
ایمیل:
* نظر: