کد خبر: ۱۱۶۴۹۰
تاریخ انتشار: ۲۹ اسفند ۱۳۹۶ - ۱۳:۵۸
عید نوروز از دیدگاه ائکه معصوم و بزرگان دین
امام صادق(ع) به يكى از اصحابش به نام مُعَلَّى بن خُنَيس درباره عيد نوروز فرمود: «انَّ يوم النيروز هواليوم الذى أَخذ فيه النَّبىُّ(ص) لأَميرالمؤمنين(ع) العهدَ بغديرخم... و هواليوم الذى ظَفَرَفيه بأَهل النَّهروان... و هواليوم الذى يظفرفيه قائمنا اهلَ البيت.» [1] ،نوروز روزى است كه پيامبراكرم (ص) در غديرخم براى ولايت اميرالمومنين(ع) از مردم پيمان گرفت؛ روزى است كه آن حضرت بر نهروانيان پيروز شد و روزى است كه قائم ما اهل بيت(عليهم السَّلام) در آن روز ظفر خواهد يافت. پي نوشت: [1]. بِحارالانوار، ج 56، ص 119

مفهوم عید

عید در لغت، شادی و سروری را گویند که سالیانه تکرار می شود. گفته اند: به روزی که مردم در کنار هم جمع شوند، عید گویند. راغب اصفهانی، عید را از ماده «عود» به معنی بازگشت به وضعیت مطلوب گذشته گرفته است.

تحوّلِ حال

مردم درآغاز سال نو دعا می خوانند و ازخداوند می خواهند که حالشان را به بهترین حال برگرداند و زندگی آنان را آن چنان که خود می خواهد متحول سازد. تحول به این است که قلب ها از آنچه غیر خدایی است دور گردد، بصیرت ها روشن شود، وجدان ها به خود آیند و انسان ها به سوی تکامل، گام های بلندتر بردارند و به خدا بپیوندند. تحوّلِ حال به این معنی است که در خویشتن خویش، تغییرات روحی بدهیم و از هواهای نفسانی که انسان را به هلاکت می رساند دست برداریم.

مقدم نور

باز گیتی از شکوه و فرّ فروردین جوان شدباز نوروز آمد و عالم بهشت جاودان شد
پیر گردد در خزان و تازه گردد در بهارانکس ندیده غیر گیتی گاه پیر و گه جوان شد
سرو و کاج اندر کنار جویباران سبز و خرّمراستی گویا به گلشن هر یکی چون پاسبان شد
سبز و خرم بر بساط سبزه گل آرمیدهسرو و کاجش سایبان گردیده، نرگس دیده بان شد
بر نثار مقدم نوروز بر تخت زمردنیک بنگر خود شکوفه هر زمان درهم فشان شد
چادر اسپید بر سر نسترن چون نوعروسانزرد چهره بیدمشک و سرخ معجر ارغوان شد
هیچ دانی این همه پیرایه در نوروز چِبوَدوین همه خوبی که بینی از چه رو این سان عیان شد
هست از یمن وجود شاه مردان شیر یزدانزان که نوروز و غدیر آن روز با هم توأمان شد
رمز «الرحمن علی العرش استوی» شد آشکاراچون یداللّه روی دست احمد مرسل عیان شد

عیدی دادن

یکی از رسوم ایام نوروز، عیدی دادن بزرگسالان به کودکان و خردسالان است. این عمل، بسیار سنّت خوبی است؛ چرا که موجب تعمیق محبت و الفت بین بزرگ سالان و خردسالان می شود. بر همین اساس است که در روایات اِحسان به کودکان تأکید شده است؛ از جمله در روایتی از امام رضا علیه السلام آمده است: «با فرزندان خود خوش رفتاری کنید و به آنها هدیه دهید و نیکی کنید؛ چون آنها گمان می کنند که شما روزی آنها را می دهید».

عید در اندیشه امام خمینی

حضرت امام خمینی رحمه الله عید واقعی را روزی می داند که ریشه های فساد در جوامع اسلامی قطع شود و مسلمانان رضای خداوند و استقلال و عظمت خویش را به دست آورند. کلام آن فرزانه را در این باره می خوانیم:

«عید ملت مستضعف روزی است که مستکبرین دفن شوند. عید ملت ما روزی است که ریشه های فَسادی که امروز در بعضی نقاط ایران هستند از بین بروند و می روند. عید سعید و مبارک در حقیقت، آن روزی است که با بیداری مسلمین وتعهد علمای اسلام، تمام مسلمانان جهان از سلطه ستم کاران و جهان خواران بیرون آیند و این مقصد بزرگ، زمانی میسر است که ابعاد مختلفه احکام اسلام را بتوانند به ملت های زیر ستم ارائه دهند و ملت ها را با اسلام ناشناخته آشنا کنند. عید مسلمین وقتی سعید ومبارک است که مسلمین خودشان استقلال شان را، و مجدشان را ـ آن مجدی که در صدر اسلام بر مسلمین بود ـ به دست بیاورند. مادامی که مسلمین در حال تفرّق و تشتّت، [و] در حالی [باشند] که همه چیزشان وابسته به غیر است، هیچ روزی برای آنها مبارک نیست. مبارک روزی است که دست اجانب از ممالک ما، [و] از ممالک اسلامی کوتاه شود و مسلمین روی پای خودشان بایستند و امور مملکتشان را خودشان به دست بیاورند. عید واقعی آن است که انسان رضای خدا را به دست بیاورد و درون خود را اصلاح کند.»

روز جشن و سرور

عید نوروزْ اول سال استروز جشن و سرور اطفال است
همه این روز رخت نو پوشندچای و شربت به خوش دلی نوشند

دیدار دوستان

بی تردید، دوست خوب نعمتی است بسیار گران بها که باید برای یافتن و نگه داشتن آن کوشید و به هیچ قیمتی آن را از دست نداد. معیارهای ارزشی در دوست گزینی، ضامن تداوم دوستی ها و بهره گیری صحیح از آنها است. بنابراین، عاقل و فرزانه کسی است که در روابط دوستانه، معیارهای مکتب و موازین عقل را مراعات کند و از دوستی های غیرمنطقی و بر اساس هوس های جوانی بپرهیزد؛ چرا که ریشه بسیاری از آلودگی های اخلاقی و فروپاشی نظام های خانوادگی، دوستی های ناسالم و روابط نامناسب و هوسناک است. کسی را باید به دوستی برگزید که ارزش دوست داشتن و نثار کردن محبت را داشته باشد. بهار و نورور را به کسی باید تبریک گفت که شایسته این «خجسته باد» است. صمیمیت، دیانت، پاکی و وفا، از معیارهای اصیل در دوستی های پایدار است. در تعطیلات نوروزی، می توان به دیدار دوستان ارزشی رفت و رابطه با آنان را استوارتر ساخت.

مطالعه و کتاب خوانی

کتاب، محصول تجربه های بشری و خلاقیت های ذهنی و آموخته های درازمدت انسان است. نقش کتاب در انتقال علوم گاهی بیشتر و فراتر از دیگر ابزار آموزش است. کتاب در جایگاه معلّم کار می کند و اثر می گذارد. کتاب، مایه طراوت و شادابی دانشمندان و صاحبان معارف است. همان گونه که در باغ و بوستان، خاطر انسان نشاط می یابد، سیر در بوستان کتاب نیز مشام جان را شاداب و معطر می سازد. بدین سبب است که در روایات ها، از کتاب به عنوان بوستان دانشمندان یاد شده و همدم و سخن گویی شایسته به شمار آمده است.

به رغم این همه سفارش که در روایات، به مطالعه و کتابخوانی شده است، متأسفانه فرهنگ مطالعه در جامعه ما جا نیفتاده است. این نقیصه، علت های مختلفی دارد که از جمله آن، کمبود وقت و مشغله های گوناگون است. بنابراین، آنان که در ایام نوروز، برنامه مسافرت و دیدار اقوام و زیارت و مانند آن ندارند، می توانند به مطالعه بپردازند. برای علاقه مندانِ فرهنگ و مسائل فکری و علمی، لحظه لحظه زمان بستر مناسبی برای آموختن و خواندن و بالا بردن سطح فکر و معلومات است. اینان هرگز تعطیلی ها را رایگان از دست نمی دهند و با برنامه ریزی مناسب، به مطالعات علمی و دینی مورد نیاز و علاقه خویش می پردازند.

گشت وگذار در طبیعت

روح آدمی، بر اثر اشتغال به کارهای روزمرّه، گرفتار خستگی و ملال می شود و نیازمند تجدید نشاط و شادابی می شود. تفریح، به معنای ایجاد فرح و سرور و انبساط خاطر و شادابی جان است. با این دیدگاه، خیلی چیزها که نام تفریحات به خود می گیرد، بیش از آن که انبساط روحی بیاورد، کسالت و ملال روح و کدورت خاطر را به دنبال دارد. پس باید در تعطیلات نوروز، به دنبال شادابی درونی گشت. قیدِ «سالم» برای تفریحات، محدوده ویژه ای پدید می آورد. مسافرت، گشت و گذار در طبیعت، و ورزش های مفید و سالم، به نوعی نشاط آفرین و طراوت آور است و تعطیلات نوروزی می تواند فرصت تجدید قوا و نیرو گرفتن برای درس و کار بیشتر باشد.

سفرهای مقدّس

پناه بردن به معنویت زیارتگاه ها و دست و چهره کشیدن به شبکه ضریح های مطهّر و عرض ادب و ارادت به آستان اولیای دین و حجت های خدا و بندگان مقرّب پروردگار، ایجاد کننده زمینه دیگری در خودسازی و تهذیب نفس و پاک شدن از آلودگی ها و نیرو گرفتن برای مقابله با وسوسه های شیطانی و هواهای نفسانی است. تعطیلات نوروزی، فرصتی برای تشرّف به زیارت حرم های مطهّر است. خیلی ها برای تعطیلات خود، برنامه سفر به مشهد، قم و شیراز ترتیب می دهند. اگر نه در همه ایام می توان در بخشی از تعطیلات به چنین سفرهای معنوی رفت که حاوی بار ارزشی است و سازندگی روحی و پیمان بستن با پاکان برای پاک ماندن و پاک زیستن دارد. اگر فرصت یا امکانات و زمینه زیارت های یاد شده نبود، به حرم امامزادگانِ نزدیک تر می توان مشرّف شد؛ مزار پاکانی که به خاندان عصمت و اهل بیت رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم منسوبند و زیارت مرقدشان صفای درون را برای زیارت کنندگان به ارمغان می آورد و ایمان و معنویت باطنی را تقویت می بخشد.

فرصت بازنگری و حلّ مسایل دشوار

تردیدی نیست که در شیوه آموختن، بیش از حجم درس، باید به کیفیت فراگیری توجه داشت. در طول تحصیل، گاهی بخش هایی از دروس، مبهم می ماند، یا نیازمندکار، بحث، مطالعه و تمرین بیشتر است. تعطیلات نوروزی، فرصتی برای بازنگری در دروس گذشته و حلّ مبهمات و آمادگی ذهنی برای ادامه درس است. خلاصه آن که، به بهانه تعطیلی، نباید ذهن را هم تعطیل کرد، تا آموخته ها از یاد رود. مرور بر درس های گذشته و حلّ مسائل دشوار و انس با کتاب های درسی، ذهن را برای مراحل بعدی آماده نگه می دارد. البته آنچه به عنوانِ تکلیف ایام عید یا جزوه های ویژه نوروزی برای دانش آموزان سال های ابتدایی و راهنمایی اختصاص می یابد، تا حدودی این مهم را بر عهده دارد؛ ولی برای مقاطع آموزشی بالاتر و دانش آموزان متوسطه و پیش دانشگاهی و دانشجویان هم چنین کاری سودمند است.

پیام نوروز

بی گمان، بهار و سال نو، پیام دارد. پیام بهار و نوروز، حیات دوباره انسان ها به قدرت خداست؛ درس خداشناسی و اثبات معاد و رستاخیز است. سپری شدن روزگار و پیر شدن جوانان و جوان شدن کودکان، درس دیگری است که از تحوّل چهره طبیعت در بهار می توان گرفت. جوان، باید فرصت جوانی را که بهار عمر است، مغتنم بشمارد و بداند که به سرعت، این فصل شکوفایی عمر به پایان می رسد و نیرو و نشاط جوانی از دست می رود. از این رو باید بیشترین و بهترین استفاده را از اوقات بُرد و با خودسازی در جوانی، برای دوران میان سالی و پیری که فصل خزان و زمستان عمر است، ذخیره کرد.

ترقی و تکامل؛ پدیده ای تعطیل ناپذیر

زمان وعمر، سرمایه هایی بسیار ارزشمند، امّا تمام شدنی اند. کسانی که از لحظه لحظه این سرمایه، در راه سعادت و کمال و بهروزی خویش بهره گیرند، در آینده و در بخش های پایانی عمر، گرفتار حسرت نخواهند شد. گرچه در فاصله تلاش های آموزشی و اقتصادی و فعالیت های سالانه، ایّامی به عنوان تعطیلات در نظر گرفته شده است، اما آنچه تعطیل بردار نیست، حرکت در مسیر تکامل و تلاش در راه بهره گیری های معنوی از سرمایه زمان و عمر است. از این رو، هرکس برای نحوه گذراندن ساعات و روزهای عمر خویش برنامه دقیق نداشته باشد، بدون شک سرمایه عظیمی را از دست داده است. انسان های هوشیار و زیرک حتی از وقت های اندک میان کارها و برنامه های مختلف خویش، برای ترقی و رشد خود استفاده می کنند و از هدر رفتن این سرمایه بزرگ، جلوگیری می کنند.

عید نوروز در کلام مقام معظم رهبری

عید نوروز، بهار طبیعت است. اگر ما خرافات و نقاط منفی و تاریک را از چهره این عید بزداییم و بگذاریم هم رنگ طبیعت باصفا باشد، در دید مکتب نیز عیدی عزیز و ارجمند خواهد بود. مقام معظم رهبری در جواب سؤالی درباره عید نوروز فرمودند: «اسلام با آداب و سنن ملت های مختلف سر جنگ ندارد. گرچه که در اسلام آداب و سنن خاصّی هست، هیچ اشکالی ندارد که ملّت های گوناگون در کنار آداب و سنن اسلامی، آداب و سننی را که از قرن ها تجربه یا عادت یا به هرحال از گذشتگانشان به ارث برده اند، حفظ کنند. تنها یک شرط باید مورد ملاحظه قرار بگیرد و آن این است که این آداب و سنن ملّت ها با روح اسلام منافاتی نداشته باشد و هدف گیری حرکت اسلامی را مختل نکند... می دانیم که هدف اصلی اسلام عبارت است از به کمال رساندن معنوی انسان ها که این هم در سایه تحقق یک اجتماع بر معنای توحید، عملی است و لا غیر... هر سنتی در جامعه که با این جهت گیری مخالفت بکند، با اسلام مخالف است و اسلام آن را قبول نمی کند... حالا یک ملّتی رسمش این است که اوّل بهار را جشن می گیرد و حلول بهار را برای خودش یک روز نو، روز شیرین و روشنی می داند، این چه اشکالی دارد؟ نوروز یعنی، روز نو، یعنی، اوّلین روز سال نو و مبدأ سال را هم اوّل بهار می گیرد. این چیزی نیست که اسلام با آن مخالفت کند.»

درس معادشناسی نوروز

اگر بهار را کلاس معرفت و فصل آموزش خداشناسی و معادشناسی بدانیم، سخنی به گزاف نگفته ایم. رویشِ مجدّد گیاهان پس از خواب زمستانی، حیات دوباره طبیعت پس از مرگ و انجماد، پدید آمدن طراوت و حیات بهاری پس از بی حسّی و برگ ریزی درختان، همه با سر انگشت نسیم اعجازگر بهار پدید می آید؛ بهاری که خود، آفریده قدرت خدا است. بنابراین، جوانی که به دامن طبیعت پای می گشاید و گل ها و شکوفه و سرسبزی و طراوت را می بیند، درمی یابد که قدرتی عظیم، این حیات مجدد را به طبیعت بخشیده است.

عید در کلام علاّمه طباطبایی

فیلسوف و مفسر بزرگ جهان تشیع، علامه طباطبایی رحمه الله ویژگی عید را این گونه بیان می کند: «خصوصیت عید این است که زمینه وحدت کلمه و تجدید حیات اجتماعی را فراهم ساخته، نشاط و سرزندگی می آفریند و هربار که فرا می رسد، عظمت دین را تجدید می کند». بنابراین، در اسلام روزهایی عید نامیده شده که همه این خصوصیت ها را در بر دارد و در هریک از آنها به گونه ای بازگشت انسان به فطرت توحیدی اش مطرح است و باعث نشاط و طراوت روحی مسلمانان می شود.

مفهوم عید از دیدگاه اسلام

از دیدگاه اسلام مفهوم عید، موفقیت در راه انجام وظیفه، تطهیر نفس، تصفیه جان و تمرین صبر و استقامت است؛ هم چون عید فطر پس از ماه مبارک رمضان که مفهوم آن گذشتن از امتیازات، رسیدن به هم آهنگی و شرکت در وحدت بزرگ اسلامی، شکستن غرور و خودخواهی و ترک نازپروری و سایه نشینی، مشتاقانه ندای حق را لبیک گفتن و سرانجام خود را بازیافتن و به خدا رسیدن است. عید قربان پس از دوران سازنده حج، به معنی چون قطره ای به دریای جمع پیوستن، از انزوا درآمدن، گسسته ها را به هم پیوستن، پیوند خود را با خدا استوار کردن و دین خود را هر هفته تحکیم بخشیدن است. جمعه نیز از اعیاد اسلامی و عید پیامبر خداست.

معنای عید واقعی

عید به معنی بازگشت به سوی خداوند سبحان، معنویت و فطرت است؛ زیرا در روز عید بخشش های خداوند بزرگ، همراه با شادی و رحمت بر بندگان مؤمن نازل می شود. در روز عید، انسان مسلمان با نماز و روزه و راز و نیاز، غبار غفلت و گناه را از دل می زداید و به فطرت توحیدی خویش باز می گردد. در روز عید، انسان وقتی از طریق عبادت، با خداوندی که خالق تمام هستی است ارتباط برقرار کرد و او را با چشم دل بر کل نظام آفرینش شاهد و ناظر دانست و پی به بزرگی او برد، سر تسلیم در برابر احدی جز خداوند متعال فرود نمی آورد. بنابراین عید واقعی ما وقتی است که روح و جسم مسلمانان و مستضعفان جهان از ستم جنایتکاران عالم نجات یابد؛ و آن روزی است که حضرت ولی عصر(عج) ظهور نماید، و تمام ستم کیشان و باطل اندیشان را به خاک مذلت بکشاند.

عید نوروز در کلام امام خمینی

حضرت امام خمینی رحمه الله درباره عید نوروز و آداب آن چنین می فرمایند: «در اعیادی که اسلام به ما عنایت فرموده است، در همه آن، آنچه انسان ملاحظه می کند همه اش مسئله و درخواست و ذکر و دعاست، نماز است، روزه است، ذکر است، دعاست. و در این عید (نوروز) هم ـ که عید ملّی است و اسلامی نیست، لکن اسلام هم مخالفتی با او ندارد ـ باز می بینیم که در روایتی وارد شده [که] از آداب امروز روزه گرفتن است؛ از آداب امروز دعا کردن و نماز خواندن است. و این به ما می فهماند که هر ملّتی بخواهد به راه راست برود و بخواهد استقلال خودش را، آزادی خودش را بخواهد حفظ کند، باید در عیدش و غیر عیدش تذکر داشته باشد و ذکر خدا بکند؛ برای خدا باشد. حتی در عیدش دستور روزه است؛ دستور استحبابی؛ روزه ای که باید انسان منقطع بشود از شهوات خودش، و متوجه خدای تبارک و تعالی شود».

آغاز بهار

عید نوروز، عید طبیعت است. نوروز، آغاز بهار و موسم اعتدال طبیعت و لطافت هوا و تعدیل شب و روز و رهایی از قساوت زمستان و سردی و سیاهی شب های دیرپاست. نوروز، عیدی است همراه با سرود پرندگان و تکبیر جنگل و تسبیح باد و رویش صحرا. پس بیایید ما نیز سرشت خداجوی خویش را که سالیان سال است در چنگال دیو شهوت و قدرت اسیر می باشد، بیدار کنیم و سخن پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وسلم را همواره به یاد داشته باشیم که فرمود: «آن گاه که بهاران در رسید حیات پس از مرگ را بسیار به یاد آورید».

پیام نوروزی

مقام معظم رهبری در پیام نوروزی سال 1369 شمسی فرمودند: «تحویل سال جدید شمسی که مصادف با نوعی تحول در عالم طبیعت می باشد، فرصتی است برای این که انسان به تحوّل درونی و به اصلاح امور روحی، معنوی و مادی خود بپردازد. ایجاد تحوّل کار خداست... اما ما موظفیم که برای این تحوّل در درون خود، در زندگی خود و در جهان اقدام کرده و همت و تلاش به عمل آوریم».

صله رحم در سنت نوروزی

یکی از سنت های حسنه و با ارزش عید نوروز که تا روز سیزده نوروز رایج است، دید و بازدیدها است که میان فامیل و دوستان انجام می گیرد. این سنت نیکو که در کتب روایی ما به عنوان «صلحه رحم» نام برده شده است، همواره مورد توجه پیشوایان معصوم علیه السلام بوده و آن بزرگواران، پیروانشان را به این مهم بسیار سفارش می کردند. فرهنگ صله رحم، روح را شاداب و دل و جان را از چشمه سار عواطف و محبت ها سیراب می سازد. متأسفانه نداشتن فرصت برای برخی از مردم بهانه ای برای ترک این دستور دینی یا سهل انگاری در آن زمینه است. تعطیلات نوروزی، فرصتی خوب برای دید وبازدید است. این رابطه ها را باید قدر دانست و محکم تر ساخت.

نظافت و خانه تکانی

بدون شک، اگر بخواهیم عید نوروز برای ما یک عید واقعی باشد باید به ارزش های اسلامی این عید که در سایه تعالیم اسلامی رنگ دینی پیدا کرده توجه کنیم و از ضدارزش های آن که رسوبات ارزش های جاهلی و از سنت های دوران آتش پرستی است دوری جوییم. یکی از رسم های نیک در عید نوروز نظافت و خانه تکانی است که بر اساس آن، مردم قبل از رسیدن سال نو تحولی در زندگی خود ایجاد می کنند و نشاط خاصی را به زندگی خود می بخشند. پس بیایید اکنون که بهار از راه می رسد هم زمان با نظافت خانه هایمان، خانه دل خود را نیز از زنگار چندین ساله ی غفلت بزداییم. راستی! چرا مسکن خویش را همواره می روبیم و می شوییم ولی قلب خویش را که مسکن معناست، هیچ گاه نمی روبیم و غبار از آن نمی زداییم و به دست فراموشی می سپاریم؟

غسل عید نوروز

از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمود: «در نوروز غسل کن و تمیزترین لباس های خود را بپوش و به بهترین عطر خود را خوش بو کن و این روز را روزه بگیر». به استناد این دستورِ امام صادق علیه السلام ، بسیاری از فقهای جهان تشیع هم چون مرحوم نایینی، صاحب جواهر، آیت اللّه حکیم و امام خمینی رحمه الله نسبت به غسل روز عید نوروز به عنوان امری مستحبّ و دستوری اخلاقی و بهداشتی سفارش کرده اند.

دعا در نوروز

برای روز اول سال، دعا و درخواست خیر و برکت، موفقیت، سعادت و نیز تقاضای تعالی و رشد فضایل انسانی از جمله آداب این روز مقرّر شده است. علاّمه مجلسی رحمه الله خواندن این دعا را در نوروز مناسب دانسته است: «بارالها، این سال جدید است و تو خدایی ازلی و قدیم هستی. خیر آنچه در این سال پیش می آید، از تو خواستارم و از شر آنچه در این سال پیش خواهد آمد، به تو پناه می برم».

محدث قمی، رضوان الله تعالی علیه، هم برای هنگام تحویل و لحظه حلول سال جدید این دعا را از برخی بزرگان نقل کرده است: «یا محوّل الحَولِ وَ الاَحوال حَوِّل حالَنا الی احسن الحالِ».

توجه به قرآن

حضور قرآن در آداب اجتماعی نوروز به گونه ای است که امروزه از ارکان سفره عید به شمار می رود و نیز قرائت قرآن و بوسیدن آن در ساعت تحویل سال از جمله آداب سال تحویل است. امید آن که زمانِ قرآن بر سر سفره گذاشتن، قرآن هم چنان بر مغز و فکر ما حاکم شود تا آن را قانون زندگی خویش در همه ابعاد آن بشناسیم.

هدیه

هدیه دادن از رسوم معمول عید، و در میان مردم از قدیم معمول بوده است. در روایتی آمده است که شخصی هدیه ای برای امام علی علیه السلام آورد و عرض کرد: «این هدیه به مناسبت نوروز است». حضرت فرمود: «هر روز برای ما نوروز و روزی نو است». در کتاب سایه آفتاب آمده است: «در روز عید نوروز به خدمت امام خمینی رحمه الله رسیدیم. حضرت امام با نشاط تر از روزهای گذشته و متبسّم و با قبای نو وارد شدند و به افراد حاضر چندبار «مبارک باشد» گفتند. سپس خودشان سراغ سکه های یک ریالی را گرفتند و در کف دست قرار دادند. افراد حاضر نیز بعد از دست بوسی هرکدام چند عدد برداشتند. مشابه این برنامه در نوروز سال های دیگر نیز تکرار می شد». نکته مهم در مورد هدیه دادن آن است که در این باب باید از افراط و تفریط و تکلّف خودداری و به وضع اقتصادی افراد و جامعه اسلامی توجه کرد.

همگام با نوروز طبیعت

نوروز روزنو و جدیدی است. اول فروردین، سال جدید آغاز می شود و کهنگی سال قبل که با سرما، خستگی و تکرار همراه بوده، به روز نو و سال جدید که طراوت طبیعت آن را تر و تازه ساخته تبدیل می گردد. بیایید ما نیز هم گام با طبیعتِ زیبا و نوروز، دریچه دل های افسرده خویش را به سمت بهار بگشاییم و جان های خویشتن را طراوتی جاودانه بخشیم.

همراه با شادابی طبیعت

یاران! اینک فصل طرب از راه رسیده است و ابر و مه و خورشید و فلک همه از بهجت دیدار روی دلدار در شور و شوقند، حیف است ما آدمیان که خود را گل سرسبد خلقت می دانیم از آنچه بی جان و بی شعور می پنداریم واپس مانیم و به حیات ابدی زنده نشویم و هم چنان مردگانی متحرک باقی مانیم و بر غفلت دهشت بار خویش متعصبانه پای فشاریم. بیایید پنجره های دل های افسرده خویش را بر روی دم مسیحیایی بهار بگشاییم. شاید احیا شود، به نشاط آید و همراه با پای کوبیِ هستی شاداب شود و دست افشاند و طرحی نو برای خودسازی و کمال دراندازد.

آوای طراوت

بهار آوای آسمانی طراوت است که به دل شور شکفتن می بخشد. جان را سرسبز می کند و لب را شکوفه باران. بهار روح مسیحایی زندگی است و آب زلال حیات و شراب ناب بهشتی، که آدمی را زنده و سرمست می سازد. بهار به وسعت دل های مهربان، به زلالی رودهای خروشان، و شادابی شکوفه های خندان است. بهار در واژه واژه قرآن است؛ در طراوت نسیم تلاوت و در شورانگیزترین لحظه های ناب استجابت است. بهار را می شود در دیده های بارانی مولا علی علیه السلام و در تبسّم زهرا علیهاالسلام یافت.

درس تحوّل

با فرا رسیدن بهار، همه جای باغ را طراوت و شادابی فرا می گیرد، زمین زنده می شود، گیاهان رشد می کنند، غنچه ها شکوفا می شوند و طبیعت جان می گیرد و سرسبز می شود. پس بیایید ما نیز با بهار همراه شویم و لحظه های شاد و حسّ ترنّم را در فصل رویش جوانه ها با تمام وجودمان دریابیم. بیایید از بهار درس تحوّل و خودسازی بیاموزیم. همان طور که درختانِ بی جان، جان می گیرند و گیاهان مرده، زنده می شوند،انسان هم اگر در خود دگرگونی ایجاد، و رفتار بد خود را اصلاح کرد و از سیئات به حسنات روی آورد، به طور یقین سبز و بهاری می شود. همواره بهاری باشید.

نماز در نوروز

نماز، غبار تیره گناه را از صفحه دل می شوید و آینه روح را جلا بخشیده، آماده دریافت عنایت می کند. گفتگو با خدا، جان را طراوت و روشنی می بخشد و گرد روزمرّگی و طبیعت زدگی را از دل ها می زداید. بر همین اساس است که می بینم فقهای ما یکی از آداب عید نوروز را نماز دانسته اند. شیخ طوسی رحمه الله فرموده است: «نماز ظهر و عصر روز نوروز را که خواندی، چهار رکعت نماز با دو سلام می خوانی. در رکعت اول پس از حمد ده بار سوره قدر، در رکعت دوم پس از حمد ده بار سوره کافرون، در رکعت سوم پس از حمد ده بار سوره توحید و در رکعت چهارم پس از حمد ده بار سوره ناس و فلق را بخوان. و در پایان نماز سجده شکر به جا آور و در آن دعا کن تا خداوند گناهان گذشته ات را بیاموزد.

نوروز انقلاب

بار دگر بهار

از راه می رسد.

از عطر خون سرخ شهیدان

نوروزمان خجسته و خوش بوست.

در موسم شکفتن ایمان

بر شاخسار جان خلایق

نوروز، دیدنی است.

با رویش جوانه باور

در بوستان سبز توکل

گل بوته های عزت و ایثار، چیدنی است.

اینک دوباره فصل یقین است

در سفره طراوت دل ه

سیر و سلوک سبز و سلام است

سجاده و ستاره و ساحل

سینای سینه سور سپیده است.

نوروز، می رسد

با دامنی پر از گل امید.

نوروز انقلاب

مستضعفان خاک نشین ر

در راه انقلاب و رهایی

پیغام می دهد

روزی که توده های مسلمان

در یک بسیج عمومی

با نهضتی عمیق

در فکر و در عمل

در دید و در توان

بر پایه های محکم توحید

با آیه های روشنِ قرآن

راه نجات را بپذیرند.

آن روز، عید ماست.

سفارش امام صادق علیه السلام درباره هدیه نوروزی

ابراهیم کرخی می گوید: از امام صادق علیه السلام درباره مرد ثروتمندی سؤال کردم که در نوروز، مردم به او هدیه می دهند، ولی او در عوض احسان نمی کند. امام علیه السلام فرمود: «آیا آنها اهل نماز هستند؟» گفتم: آری. فرمود: «هدیه آنها را باید بپذیرد و او نیز در مقابل برای آنها هدیه ای بفرستد».

پیام امام درباره عید نوروز

حضرت امام خمینی رحمه الله در پیامی به مناسبت عید نوروز چنین فرمودند: «ان شاء اللّه این عید سعید و این سال نو بر همه مسلمین و ملت شریف ایران، بر خواهران [و] برادران مبارک و مسعود باشد... تمام قلوب و تمام ابصار و بصیرت ها در دست خدای تبارک و تعالی و ید قدرت اوست. اوست که تدبیر می کند جهان را، لیل و نهار را، و اوست که قلوب را متحول می کند و بصیرت ها را روشن می کند، و اوست که حالات انسان را متحول می کند و ما آن را در ملت عزیز خودمان، در زن و مرد، در کوچک و بزرگ یافتیم. این تقلیب قلوب که قلب ها از آمال دنیوی و از چیزهایی که در طبیعت است بریده بشود و به حق تعالی پیوسته بشود و بصیرت ها روشن بشود و صلاح و فساد خودشان را به وسیله بصیرت بفهمند، در ملت ما بحمداللّه تا حدود چشم گیری حاصل شده است و من امیدوارم که در این سال جدید به اعلا مرتبت خودش برسد».

عید نوروز، جلوه هویت فرهنگی و تاریخی ایرانیان

در فرهنگ و سنن هر ملتی، روزهایی وجود دارد که با تاریخ و فرهنگ آن جامعه ارتباط دارد و جلوه ای از باورها و هویت فرهنگی و تاریخی آن جامعه را به نمایش می گذارد. جشن ها و سنت های مربوط به سال نو، از شایع ترین آیین های جهانی است که فرهنگ و تمدن کم تر ملت و قومی از آن تهی است و هر جامعه ای بر اساس تلقی تاریخی، فرهنگ و مذهبی خود، آغاز سال جدید را در قالب برپایی مراسم و جشن های ملی و مذهبی، پاس می دارد. عید نوروز و جشن های مربوط به سال نو ایرانیان، به دلیل برخورداری از درونمایه های فرهنگی، تاریخی و اخلاقی و هم چنین مصادف بودن این آیین ملی با تجدید حیات هستی و شکفتن دوباره گل ها، از ویژگی های خاصی برخوردار است که آن را از اعیاد دیگر اقوام و ملل متمایز می سازد.

جشن نوروز در افغانستان

جشن نوروز در میان جشن ها و اعیاد بزرگ قدیمی که هرکدام جلوه و جمالی ویژه خویش را دارند، در افغانستان هنوز به همان حالت پیشین برگزار می شود. این یادگار نیاکان و گذشتگان، در افغانستان و به ویژه در شهر مزارشریف رنگ و بویی مذهبی و مقدس یافته است. جشن نوروز تنها در بلخ چهل شبانه روز دوام می یابد، در حالی که در دیگر استان های افغانستان این طور نیست.

همه آیین های نوروزی در بلخ به ویژه در مرکز آن، مزار شریف، تحت الشعاع صاحب آن گنبدهایی قرار گرفته است که هم چون نگینی بر انگشتر این شهر می درخشد و هم چون مردمک هایی از چشم این کشور به آسمان خیره شده است. جشن نوروز را افغان ها در بلخ با برافراشتن عَلَم مبارک حضرت امیر علیه السلام در محلی موصوف به آرامگاه او آغاز می کنند. آرامگاه مولا به روضه شریف معروف است. روضه شریف در تمام روزهای سال زیارتگاه هزاران زائر از گوشه و کنار افغانستان و گاهی خارج از آن است. عَلَم مبارک مولا علی علیه السلام با مراسم خاص و با شکوهی در صبح اوّلین روز سال برافراشته می شود و از لحظه های برپایی پرچم، جشن نوروز که افغان ها به آن جشن گل سرخ نیز می گویند رسما آغاز می شود و تا چهل شبانه روز ادامه می یابد.

نوروز در پاکستان

جشن نوروز را در پاکستان شاید از هزار سال پیش برگزار می کرده اند. در پاکستان نوروز را «عالم افروز» می گویند؛ یعنی روز تازه رسیده و نو که همه جهان را با ورود خود، روشن و درخشان می کند، زیبا و دلاویز می سازد و بر هر چیز و هرکس و هرجا پرتو می افشاند. هم اکنون در پاکستان در لاهور، پیشاور، بلتستان، بلوچستان، سند و کشمیر آزاد در خاندان های مختلف، نوروز را جشن می گیرند. مردم در این روز سفره هفت سین پهن می کنند و جمعی از دوستان و خویشاوندان گرد هم می آیند و اعمال نوروز را دسته جمعی ادا می کنند و نماز و قرآن و اوراد مخصوص می خوانند. آنان هم چنین در این روز بهترین لباس ها را زیب تن می کنند و به دید و بازدید می پردازنند.

نام:
ایمیل:
* نظر: