ارتباط با دنیای درونی ویژگی بارز کودکان اوتیستیک

دکتر رضا امیری در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)- منطقه خراسان رضوی، خاطرنشان کرد: این اختلال از دوران کودکی آغاز شده و جزء اختلالات فراگیر رشد کودکان طبقه‌بندی می‌شود.

وی ضمن بیان اینکه تشنج و اشکال در نوار مغزی از علائم اولیه اوتیسم در بسیاری از بیماران است،‌ تخریب کیفی درتعاملات اجتماعی، برقراری رابطه و بروز برخی الگوهای تکراری در رفتار و علایق کودکان را از علایم کلی این بیماری در تشخیص برشمرد و تصریح کرد: ارتباط چشمی ضعیف با دیگران، وضعیت متفاوت اندامی نسبت به هم‌سالان و عدم رشد کافی در برقراری ارتباط کلامی از علائمی اولیه این اختلال است.

دکتر امیری ضمن بیان اینکه تمام کودکان اوتیستیک فاقد توان لازم برای وابستگی معمول به پدر و مادر و سایر افراد هستند، افزود: بسیاری از این کودکان در دوران شیرخوارگی فاقد نشانه‌های انتظار برای در آغوش گرفته شدن بوده و غالبا به نظر می‌رسد که قادر به شناخت ‌یا حتی تفکیک اعضای خانواده خود نیستند.

وی با اشاره به اینکه تماس چشمی غیرعادی از یافته‌های شایع این اختلال است،‌ خاطرنشان کرد: اگرچه با رسیدن به سن مدرسه به ویژه در کودکانی که نسبت به سایر مبتلایان عملکرد بهتری داشته‌اند، ممکن است کناره‌گیری آنان کاهش یابد و یا دیگر چندان آشکار نباشد اما از سوی دیگر نیز امکان ناتوانی آنان هنگام برقراری رابطه دوستی با دیگران به صورت عدم احساس همدلی آشکار وجود دارد.

این روان‌پزشک افزود: همچنین در اواخر دوران نوجوانی اوتیستیک‌هایی که دارای حداکثر رشد و پیشرفت بوده‌اند، علی‌رغم آنکه تمایل به دوستی با دیگران در آنان آشکار می‌شود اما ناتوانایی‌هایی در برخورد با افراد و ابراز واکنش به احساسات دیگران در آنان قابل مشاهده است.

امیری بروز رفتارهای کلیشه‌ای به صورت تکرار رفتاری خاص، چرخش به دور خود و دست زدن‌های مکرر را از دیگر نشانه‌های اختلال فراگیر رشد اوتیسم برشمرد و تاکید کرد: این کودکان به شیوه‌های غیرمعمول با اسباب‌بازی‌های خود بازی می‌کنند، به طور کلی شیوه‌های بازی در بین آنان غیرعملی و غیراجتماعی، محدود،‌ انعطاف‌ناپذیر است و تنها کمی خلاقیت و تصور در بر دارد.

وی ضمن بیان اینکه حرکات کلیشه‌ای شامل ادا-اطوارها و قیافه‌گرفتن‌ها در کودکان مبتلا به این اختلال هنگامی‌که آنان به حال خود رها شوند بیشتر مشاهده می‌شود، افزود: وابستگی به اشیای بی‌جان و ناهنجاری‌های حرکتی مبتلایانی که این اختلال در آنان شدیدتر است، بیشتر دیده می‌شود.

دکتر امیری با اشاره به اینکه کودکان اوتیستیک در مقابل هر گونه انتقال و تغییر از خود مقاومت نشان می‌دهند، تصریح کرد: این کودکان هنگام انتقال به خانه جدید و حتی تعویض محل مبلمان و به طور کلی تغییر عادات ممکن است، دچار هراس و کج‌خلقی شوند.

وی همچنین بی‌ثباتی اخلاقی و عاطفه را یکی دیگر از خصوصیات کودکان اوتیستیک خواند و گفت: در برخی از این کودکان تغییرات ناگهانی خلق شامل خنده‌ها و گریه‌های بی‌دلیل و عدم ابراز عاطفه نامناسب مشاهده می‌شود.

دکتر امیری، براساس مطالعات انجام شده ازدواج یک فرد اوتیستیک را نادر دانست و افزود: اوتیسم تا پایان عمر فرد مبتلا را درگیر خود کرده و عموما نیز فاقد پیش‌آگاهی لازم و بسیار مزمن است.

ناهنجاری تکلم، از ملاک‌های اصلی تشخیص اوتیسم

وی با اشاره به اینکه ناهنجاری‌های تکلم این کودکان ناشی از فقدان انگیزه آنان نیست، ‌تصریح کرد: انحراف در رشد زبان آنان مانند تغییر در رشد آن عامل ناهنجاری‌های زبانی در مبتلایان بوده و از ملاک‌های اساسی در تشخیص این اختلال است.

امیری ضمن بیان اینکه برخلاف سایر کودکان و حتی کودکان عقب‌مانده ذهنی، مبتلایان به اوتیسم در فرآیند‌های تفکری خویش، بهره‌ اندکی از معانی دارند و هنگامی که تفکر سلیس را فرا می‌گیرند، باز هم فاقد واکنش مورد انتظار در مکالمه با دیگران هستند.

وی آن دسته از مبتلایان به اوتیسم که قادر به تکلم هستند را کودکانی دانست که معمولا بیش از آنچه که بفهمند، حرف می‌زنند و افزود: در حالی که ادای الفاظ توسط این کودکان در نخستین سال زندگی کم و غیرعادی است، برخی از آنان بدون قطع آشکار کلام خود، صداهای بی‌معنی ایجاد کرده و ممکن است پس از بکاربردن پی‌درپی کلمه‌ای به مدت یک هفته، یک ماه یا یک سال آن‌را بکار نبرند.

کودکان اوتیستیک و «وارونگی ضمیری»

امیری با اشاره به اینکه ناهنجاری‌های کلامی در کودکان اوتیستیک غالبا با اشتباه در به کار بردن ضمایر، که «وارونگی ضمیری» نام دارد همراه است، افزود: حدودی نیمی از کودکان اوتیستیک هرگز به مکالمه مفید دست نمی‌یابند.

وی ادامه داد: برخی از این کودکان که از بهره هوشی بالاتری برخوردار هستند، علی‌رغم ناتوانی در سایر زمینه‌ها محصور ارقام و حروف می‌شوند و در علوم ریاضی پیشرفتی بیش از حد معمول دارند.

وی با بیان اینکه این اختلال معمولا در پسران شایع‌تر و در دختران شدیدتر است، ‌خاطرنشان کرد: رفتارهای خودآزارانه از قبیل کشیدن موهای سر، گاز گرفتن، کوبیدن سر به دیوار و خراش بدن و همچنین شب‌ادراری از جمله علائمی است که گاهی در میان کودکان اوتیستیک مشاهده می‌شود.

اوتیسم، عقب‌ماندگی ذهنی نیست

امیری با اشاره به اینکه اختلال اوتیسم یک بیماری ذهنی روانی بوده و عقب‌ماندگی ذهنی محسوب نمی‌شود، درخصوص علل این بیماری خاطرنشان کرد: ناسازگاری‌های ایمنی مادر و جنین، عوامل ژنتیکی، خونریزی مادران پس از سه ماهه اول بارداری و تاثیر عوامل عصبی از جمله عوامل فیزیوشناختی تاثیرگذار در این بیماریست.

وی با تاکید بر اینکه در این زمینه تئوری‌های مختلفی بیان شده اما هیچ یک به طور قطعی اثبات شده نیست، افزود: به دلیل پیچیدگی این بیماری، نمی‌توان در خصوص نقش خانواده در بروز آن اظهار نظر کرد.

وی ضمن اشاره به اینکه شدت اختلال اوتیسم در افراد مبتلا با گذشت زمان قابل تعیین نیست، و حتی در مواردی با افزایش سن مخرب‌تر نیز می‌شود، خاطرنشان کرد: درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما با تجویز برخی داروها و از طریق شیوه‌های نوین موسیقی‌درمانی و خانواده‌درمانی، رفتارهای خودآزارانه مبتلایان تعدیل می‌شود.

بنابراین آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها در زمینه شناخت بیماری‌ها‌ی کودکان که علائم آن از سوی والدین عموما با کندی رشد کودکان اشتباه گرفته می‌شود یکی از وظایف فعالان عرصه سلامت جامعه و همچنین رسانه‌هاست، زیرا هرگونه بیماری اگر هم قابل درمان نباشد، با تشخیص به موقع قابل کنترل است.