به گزارش بسیج اساتید فارس، مرضیه حیدری عضوهیات علمی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آباده با همکاری احمد رضا شهریاری معاون هنرستان نمونه دولتی امام خامنه ای، آموزش و پرورش این شهرستان در یک حرکت علمی به تحقیق در مورد تاثیر هوشمند سازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان پرداخته اند که جزییات و نتایج آن را در ذیل می خوانیم:

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی تاثیر هوشمندسازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان بوده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و از ابزار و شیوه ی جمع آوری اطلاعات منابع کتابخانه ای، مقالات و سایت های معتبر علمی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که با استفاده از محتواي چندرسانه‌اي طيف وسيع‌تري از حواس دانش‌آموزان در فرآيند ياددهي- يادگيري درگير شده و فرآيند یادگیری عمیق تر مي‌شود. به عبارتی علاوه بر افزایش کارایی کلاس استفاده از نرم افزارهای گوناگون به دلیل به کارگیری حواس شنیداری و دیداری به یادگیری دانش آموزان کمک می کند. این سیستم به دانش آموزان اجازه می دهد فراتر از برنامه های درسی خود گام بردارند و تاکید بیشتری بر مهارت تفکر و یادگیری عمیق دانش آموزان دارد. همچنین با هوشمندسازی مدارس تعاملات بین دانش آموزان و معلمان  مدارس هوشمند بيشتر شده و این امر می تواند منجر به اشتراك تجربيات موفق و برتر بین آنها گردد. بنابراین مدارس با ایجاد بسترهای مورد نیاز جهت هوشمندسازی کلاس ها می توانند از مزایای این روش آموزش استفاده نمایند.

واژه های کلیدی: هوشمندسازی، مدارس، یادگیری، دانش آموزان

 

    مقدمه

 امروزه مهمترين دغدغه‌ نظام آموزشی و پرورشی يك كشور، ايجاد بستری مناسب جهت رشد و تعالی سرمايه‌های فكری در جامعه‌ی ‏اطلاعاتی و دانايی ‌محور می باشد. برای آنكه همه‌ گروه‌های اجتماعی قادر باشند به طور مؤثّر در چنين جامعه‌ای مشاركت داشته باشند، ‏بايد يادگيری پيوسته، خلاقيت، نوآوری و نيز مشاركت فعال و سازنده‌‌ اجتماعی را بياموزند. تحقّق اين امر مستلزم تعريف مجدد و نوينی از ‏نقش و كاركرد مدارس به عنوان اصلی ‌ترين نهادهای آموزشی در جامعه می ‌باشد.‏ امروزه نظام آموزشی كشور به مدرسه‌ا‌ی نياز دارد كه با بهره‌گيری از فناوری‌ اطلاعات و ارتباطات، امکان يادگيری پيوسته را فراهم ‏نموده و فرصت‌های نوينی را در اختيار افراد برای تجربه‌ی زندگی در جامعه‌ اطلاعاتی قرار ‌دهد، به گونه‌ای كه اين فناوريی نه به عنوان ابزار، ‏بلکه در قالب زیرساخت توانمند‌ساز برای تعليم و آموزش حرفه‌ای محسوب ‌‌شود.‏ به كارگيری گسترده‌ی فناوری‌ اطلاعات و ارتباطات در فرايند آموزش و پرورش، همزمان با تحوّل در رويكردهای آموزشی درجهان، زمينه‌‌ی شكل‌گيری مدارس هوشمند ‏را فراهم آورده است. اين مدارس از جمله نيازمندی‌های كليدی جوامع دانش‌بنيان می‎‎باشند و رويكردهای توسعه‌ی مهارت‌های دانشی و ‏كارآفرينی دانش‌آموزان را دنبال می ‌نمايند. در اين مدارس‌، فرايندهای یاددهی - يادگيری تقويت شده و محيط تعاملی يكپارچه برای ارتقای ‏مهارت‌های كليدی دانش‌آموزان با تكيه بر فعاليت‌های گروهی، در عصر دانايی محور فراهم می ‌شود. با توجه به اهمیت این موضوع در پژوهش حاضر به مطالعه و بررسی تاثیر هوشمندسازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان پرداخته شده است.

بیان مساله

ازآنجا که درحال حاضر معلم محوری پایه آموزش و پرورش درکشور می‌باشد، به روزكردن مدارس، استفاده از فناوری های روز، برخورداری از خلاقيت‌های جدید درآموزش وپرورش و اهميت دادن به توانايی ‌های دانش‌آموزان، لازمة این تحوّل می‌باشد.‏ واژه‌ی مدارس هوشمند چندی است در ادبيات آموزش و پرورش کشور وارد شده است و فعاليت‌های ارزشمندی نيز به صورت پراكنده در اين ‏حوزه انجام شده است. وزارت آموزش و پرورش با الهام از آموزه‌های دينی و مقتضيات زمانی و دستيابی به اهداف عاليه نظام تعليم و تربيت و گسترش عدالت آموزشی، اقدام به تعریف ساختار، جایگاه، ‏ساماندهی، شرایط و ضوابط توسعه‌ی مدارس هوشمند بر اساس معیارهای علمی، بین المللی و شرایط بومی در سطح كشور نموده ‏است. از این رو برای نیل به این هدف، نیاز به همّتی مضاعف داشته که ازجمله عوامل اصلی آن می توان به تغییرنگرش درشیوه‌ی آموزش ‏و مدیریت مراکز آموزشی و پرورشی و نیز تأمین زیرساخت ها نمود.‏ هوشمند‌سازی مدارس يك اقدام مدبّرانه در راستای سند چشم انداز نظام، تحول بنیادین آموزش و پرورش و سند توسعه فناوری‌ اطلاعات و ارتباطات آموزش و ‏پرورش و ضرورتی انکار ناپذیر با هدف اجرای پيشرفته‌ترين روش‌های مدیریتی و آموزشی و نگاه علمی و فناورانه به وضعيت كنونی نظام ‏آموزشی كشور است که اعمال تغييرساختار و معماری اجرایی درآنها باعث افزایش بهره وری و مدیریت زمان برای مدیران، ‏کارکنان، معلمان، دانش‌آموزان و همچنین اولیای دانش‌آموزان خواهد بود.‏

در مورد مدرسه هوشمند تعاریف زیادی عنوان شده است از جمله: مدرسه ای که درآن روند اجرای کلیه فرآیندها اعم از مديريت، نظارت، كنترل، یاددهی_ یادگیری، منابع آموزشی و کمک آموزشی، ‏ارزشیابی، اسناد و امور دفتری، ارتباطات و مبانی توسعه آنها، بر اساس فناوری اطلاعات و ارتباطات و در جهت بهبود نظام آموزشی و تربيتیِ پژوهش محور ‏طراحی شده است را "هوشمند" می گویند.‏ در واقع مدرسه هوشمند مدرسه‌اي فيزيكي است كه كنترل و مديريت آن، مبتني ‌بر فن‌آوري رايانه و شبكه انجام مي‌گيرد و محتواي اكثر دروس آن ‏الكترونيكي و سيستم ارزشيابي و نظارت آن هوشمند است.در چنين مدرسه‌اي يك دانش‌آموز هوشمند، با صرف وقت بر روي موضوعات به ‏‏‌شكل مستمر، منابع و قابليت‌هاي اجرايي خود را توسعه و تغيير مي‌دهد و اين نكته‌اي است كه به مسؤولان مدرسه اجازه مي‌دهد تا با ‏توجه به تغييرات به‌وجود آمده و افزايش سطح اطلاعات دانش‌آموزان، آن‌ها را براي اخذ اطلاعات جديد آماده نمايند.‏ همچنین مدرسه هوشمند مدرسه‌اي است كه جهت ايجاد محيط ياددهي ـ يادگيري و بهبود نظام مديريتي مدرسه و تربيت دانش‌آموزان پژوهنده طراحي شده است. به عبارتی دیگر، مدرسه هوشمند مؤسسه آموزشي است كه در جهت فرآيند يادگيري و بهبود مديريت به صورت سيستمي نظام يافته بازسازي شده تا كودكان را براي عصر اطلاعات آماده سازد و آموزش در آن هوشمند شده باشد. بنابراین نیاز کنونی جامعه آموزشی ما تغییر و حرکت به سوی هوشمند سازی آموزش و آموزش بر اساس نیازها و استعدادها است.

مدل مفهومی مدرسه هوشمند

مدرسه هوشمند براساس مدل مفهومي شامل ابعاد اصلي زير است:

1)     زير ساخت توسعه يافته فناوري اطلاعات

2)     محيط يادددهي و يادگيري مبتني بر محتواي چندرسانه‌اي

3)     مدیریت مدرسه توسط سیستم یکپارچه‌ی رایانه

4)     توانمندسازي معلمان در حوزه فناوری اطلاعات  

5)     برقراري ارتباط یکپارچه رايانه‌اي با مدارس ديگر

 

شكل1: مدل مفهومي مدرسه هوشمند

منبع: هوشمندسازی مدارس، وزارت آموزش و پرورش

 

1.      

زير ساخت توسعه يافته فناوري اطلاعات

در مدرسه هوشمند سخت‌افزار، نرم‌افزار، ارتباطات و تجهيزات كمك آموزشي از جمله الزامات اصلي است و در ساخت مدرسه هوشمند بايد بر اساس  نيازمندي‌ها و احتياجات فرآيند ياددهي يادگيري توسعه يابد. در مدارس هوشمند حداكثر استفاده از زيرساخت و تجهيزات موجود بايد صورت ‌گيرد و وجود سخت‌افزار و نرم‌افزار به خودي خود، به معني هوشمندشدن مدرسه نيست. در مدارس هوشمند، زيرساختي حائز اهميت است كه در ارتقاي فرآيند ياددهي- يادگيري موثر باشد.

شكل 2: مدل مفهومي مدرسه هوشمند از بعد زيرساخت فناوري

منبع: هوشمندسازی مدارس، وزارت آموزش و پرورش

 

2.محيط يادددهي و يادگيري مبتني بر محتواي چند رسانه‌اي

استفاده از محتواي چندرسانه‌اي و الكترونيكي در فرآيند ياددهي- يادگيري، ركن اصلي هوشمند‌سازی مدارس است. با استفاده از محتواي چندرسانه‌اي طيف وسيع‌تري از حواس دانش‌آموزان در فرآيند ياددهي- يادگيري درگير شده و اين فرآيند تعميق مي‌شود. دراين  مدارس محتواي الكترونيكي مبتني بر برنامه درسي در فرآيند ياددهي- يادگيري توسط معلمان مورد استفاده قرار مي‌گيرد. همچنين دانش‌آموزان نيز در يادگيري از محتواي چندرسانه‌اي به صورت خودآموز استفاده مي‌كنند.

 

شكل3: مدل مفهومي مدرسه هوشمند از بعد ياددهي يادگيري

منبع: هوشمندسازی مدارس، وزارت آموزش و پرورش

 

3.مدیریت مدرسه توسط سیستم یکپارچه‌ی رایانه‌ای

فناوري اطلاعات مي‌تواند مديران مدارس را در انجام ماموريت‌ها و وظايف آموزشي و اداري خود ياري نمايد.

استفاده از سيستم‌هاي مديريت مدرسه، باعث مي‌شود مديران مدارس از امور جاري فراغت يافته و اوقات خود را صرف برنامه‌ريزي، نظارت و تصميم‌گيري هوشمندانه‌تر مدارس نمايند. اولويت مدارس هوشمند، ارتقاي فرآيند ياددهي-يادگيري است. ليكن پياده‌سازي و بهره‌گيري از سيستم‌هاي مديريت مدرسه نيز در مسير هوشمند سازی مدارس، بايد مورد توجه قرار گيرد.

 

شكل4: مدل مفهومي مدرسه هوشمند از بعد مديريت

منبع: هوشمندسازی مدارس، وزارت آموزش و پرورش

4.توانمندسازي معلمان در حوزه فناوری اطلاعات

معلمين در مدارس هوشمند بايد مهارت‌هاي مورد نياز را در اين مدارس را فراگيرند. علاوه براين، استفاده از نرم‌افزارهاي گرافيكي تنها بخشي از مهارت‌هاي مدارس هوشمند است. معلمين بايد بتوانند طرح خود را براي

استفاده از محتواي الكترونيكي در برنامه درسي ارائه كرده و محتوا را تاليف نمايند. آن‌ها بايد مهارت طراحي برنامه درسي الكترونيكي و انتخاب اجزاي محتوا براي بكارگيري در برنامه درسي را كسب نمايند.

 

 شكل 5: مدل مفهومي مدرسه هوشمند از بعد مهارت‌ها

منبع: هوشمندسازی مدارس، وزارت آموزش و پرورش

5.ارتباط يكپارچه رايانه‌اي با ساير مدارس

مدارس هوشمند بايد در جهت تعامل بيشتر با يكديگر در ارتباط بوده و به اشتراك تجربيات موفق و برتر با يكديگر بپردازند. در ارتباطات يكپارچه، معلمين مدارس هوشمند مي‌توانند جديدترين تجربيات خود را در اختيار سايرين قرار داده و از تجربيات آن‌ها استفاده نمايند. به اشتراك‌گذاري محتوا و منابع آموزشي نيز از ديگر اركان هوشمند سازی مدارس است.

 

 پيشينه ی هوشمند‌سازی مدارس در جهان و ایران

پيدايش رايانه با سابقه بيش از سه دهه باعث شده است که رايانه در بسياری از عرصه‏‎‎های کاربردی ‏اجتماعی و فردی وارد شود به گونه‏‎‎ای که در دهه نود، در بسياری از کشورها، حتی مدارس ابتدايی هم مجهز به امکانات رايانه ای ‏متناسب شدند. اختراع و توسعه رايانه، ايجاد شبکه‌های رايانه‏ای و پس از آن ظهور پديده اينترنت را در پی داشت. تفکر استفاده از رایانه ها و شبکه های رایانه ای برای کارهای مدرسه ای و عملی، به قرن بیستم و اوایل دهه1960 برمی‎‎گردد اينترنت که در ‏سال‎ ‎‏١٩٦٩در دوران جنگ سرد از درون شبکه معروف پا گرفت، بسيار سريع رشد کرد. هيچ کس گمان نمی‎‎کرد اين شبکه اطلاع رسانی در‏ سال ٢٠٠٠ صاحب ١٨٠ ميليون کاربر باشد. سرعت و شتاب اين رشد به گونه‌ای بود که به حدود ٥٠٠ ميليون کاربر در سال ٢٠٠٣ بالغ ‏گرديد. اين توسعه سريع فناوری اطلاع رسانی به همراه عوامل ديگری چون تبديل جامعه صنعتی به جامعه اطلاعاتی، تغييرات جمعيتی، ‏جهانی‎‎تر شدن فعاليت های حرفه‏ای، گسترش نيروهای بازار در محدوده آموزش و به عبارت ديگر تجاری شدن مقوله آموزش، همه و همه، ‏تاثيرات شگرف و چشمگيری در امر آموزش داشته‏اند.در سال 1984 ديويد پركينز و همكارانش در دانشگاه هاروارد، طرح مدارس هوشمند را ‏به عنوان تجربه‎‎ای نوين در برنامه‏های آموزش و پرورش، با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات ارائه نمودند. اين طرح به تدريج در چند ‏مدرسه اجرا گشت و بعدها تاحدودی توسعه يافت.‏گفته مي‎‎شود اولين مدارس هوشمند در سال 1996 در انگلستان تاسيس شد و سپس طرح راه‏‎‎اندازی مدارس هوشمند ‏درکشور مالزی در سال 1998 به اجرا درآمد و با ارایه الگویی موفق، توانست تجربه خود را به سایر کشورها نیز منتقل کند و امروزه علاوه بر مالزی ‏کشورهای فرانسه، ايرلند، مصر و استراليا نیز برای هوشمند کردن مدارس خود اقدام کرده‎‎اند.‏

 در دهه های اخير، گستره فعاليت در زمينه آموزش و يادگيری نيز چون ديگر فعاليت‏‎‎های علمی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و غيره، از ‏توسعه و پيشرفت سريع فناوری و ظهور پديده‏‎‎هايی چون ماهواره، رايانه، اينترنت و غيره متاثر و دگرگون شده است. استفاده از فناوری در آموزش ايران به زمان بهره گيری از ابزارهای کمک آموزشی سمعی بصری شامل نمايش اسلايد و فيلم‏های آموزشی در کلاس درس باز ‏می گردد. پس از آن، تلويزيون به عنوان رسانه آموزشی مورد توجه قرار گرفت و تلويزيون آموزشی ملی ايران به طور رسمی به امر آموزش ‏همگانی در سراسر کشور پرداخت.‏ پس از ورود صنعت رايانه به ايران و رشد و نفوذ رايانه های شخصی در ميان اقشار مختلف فرهنگی اجتماعی، فعاليت در زمينه آموزش ‏مبتنی بر رايانه نيز آغاز گشت و بيش از ده سال است که در اين زمينه فعاليت می شود و اين امر با توليد لوح های فشرده آموزشی ‏آغازگردیده است.

‏ به طور کلی، از نيمه دوم سال ١٣٨٠ به بعد، رويکرد به اين مقوله جدی تر و فعاليت های عملياتی در زمينه آموزش اينترنتی و بهره‏گيری از ‏پهنای باند مخابراتی برای ارائه دوره‏های آموزشی در گوشه و کنار کشور آغاز شد تا اینکه طبق مصوبات شورای فناوری اطلاعات و ارتباطات ‏وزارت آموزش وپرورش در سال تحصيلي1384-1383  پایلوت مدارس هوشمند به سازمان آموزش و پرورش شهر تهران محول گرديد.‏ پس از طرح موضوع در شورای راهبری فناوری اطلاعات و ارتباطات تعداد 4 دبيرستان در 4 منطقه تهران انتخاب و از سال تحصيلی بعد ‏اجرای آزمايشی طرح در اين مدارس آغاز گرديد. برای اجرای طرح، وضعيت موجود مدارس از لحاظ تجهيزات و وضعيت نيروی انسانی مورد ‏بررسی قرار گرفت.‏ مديران مدارس فوق ضمن شركت در جلسه‌های متعدد كارشناسی در جريان امر قرارگرفتند. تجهيز و ايجاد شبكه واحدهای داخلی و نحوه ‏توليد محتوای الكترونيكی، آموزش معلمان(زبان انگلیسی و مهارت‏های ‏ICDL‏ ) به انجام رسيد.

بر اساس گزارش مجمع جهاني اقتصاد‌ از نظر شاخص دسترسي مدارس به اينترنت، ايران‌ از ميان 142 کشور، در رتبه 118 قرار دارد. در اين رده‌‌بندي کشورهاي ايسلند، سوئد، استوني، فنلاند، هلند، سنگاپور، قطر، دانمارک، سوئيس و کره جنوبي با کسب بالاترين نمره، رده‌‌هاي اول تا دهم را از آن خود کرده‌اند و کشورهاي بوروندي، يمن،‌ آنگولا، چاد و‌هائيتي در پايين‌ترين رده جدول دسترسي به اينترنت در مدارس قرار گرفته‌اند. همچنين، چين پرجمعيت‌‌ترين کشور جهان در اين رده‌بندي رتبه 28 را به خود اختصاص داده است. در منطقه خاورميانه بهترين وضعيت از نظر شاخص دسترسي مدارس به شبکه اينترنت مربوط به کشورهاي قطر، امارات و بحرين است و ايران از نظر اين شاخص در ميان کشورهاي خاورميانه، بالاتر از سوريه قراردارد. اين در حالي است که بــراساس آمار وب ســايــت Internet World Stats، بيش از نيمي از کاربران اينترنت خاورميانه به کشور ايران اختصاص دارند، ولي با اين حال ايران نتوانسته است از نظر شاخص پيشرفت در زمينه اتصال مدارس به اينترنت، جايگاه مناسبي را به خود اختصاص دهد. 

  

وضعيت عملكرد اجراي طرح هوشمند‌سازی درسال تحصيلي 91-90

مزایای هوشمندسازی مدارس

Ÿافزايش مشاركت عناصر مرتبط با سيستم مدرسه به ويژه اوليا، مربيان و دانش آموزان و فراهم كردن امكان تعامل بيشتر آنان با يكديگر.

Ÿ آشنایی دانش آموزان با فناوري الكترونيكي و افزايش توانمندي‌هاي فردي دانش آموزان

Ÿ رشد همه جانبه دانش آموزان

Ÿايجاد تنوع و خارج شدن از شيوه يكنواخت و سنتي آموزش

Ÿافزايش بازده كاري در مدرسه

Ÿ آشنایی دانش‌آموزان با اهميت زمان (چگونه مي‌توان در كم‌ترين زمان، به خواست‌ها و نيازهاي خود با استفاده از فناوري‌هاي ارتباطي، پاسخ داد)

Ÿاستمرار فرایند یادگیری دانش آموزان در خارج از مدرسه

Ÿایجاد محیطی پویا و جذاب برای شکوفایی کامل استعدادها و بروز خلاقیت های فردی و جمعی دانش آموزان   Ÿافزایش حضور ، پشتیبانی و مشارکت والدین و گروه های ذینفع در فرایند یادگیری دانش آموزان 

Ÿهمراه نمودن کادر آموزشی مدارس با روندهای نوین آموزشی مبتنی بر نیازمندیهای جامعه دانش بنیان

Ÿبه کمک نرم افزار مخصوص امکان ذخیره سازی مطالب ارائه شده در کلاس وجود دارد که این امر منجر به صرفه جویی  در زمان کلاس و در اختیار گذاشتن سریع و راحت اسناد و فایلهای آموزشی می گردد.  

Ÿایجاد محیطی مناسب جهت ارزیابی های مستمر و متناسب با استعداد و پیشرفت دانش آموزان  

Ÿفراهم نمودن فضای مشارکت و تمایل دانش آموزان و معلمین در فرایندهای یاددهی یادگیری

Ÿترویج یادگیری تجربی،پژوهش محوری و دانش آموز محوری در فرایندهای آموزشی

Ÿتوسعه ی مهارتهای ادراکی ، کلامی ، اجتماعی ، حرفه ای تخصصی دانش آموزان  

Ÿتدوین راهبردهای توسعه مدارس هوشمند

موانع هوشمندسازی مدارس

1. اولين و شايد بزرگ‌ترين مانع در مسير طرح مدارس هوشمند، باورهاي فرهنگي جامعه به ويژه اولياي دانش آموزان است. هنوز با توجه به گذشت چندين دهه از توليد اين فناوري‌ها، متاسفانه فرهنگ استفاده از آن چندان جا نيافته است و مقاومت‌هاي زيادي در اين مسير وجود دارد. هنوز بسياري از خانواده‌ها به «رايانه» به عنوان يک ابزار بازي و تفريح مي‌نگرند و وقتي خيال شان آسوده مي شود که فرزندشان پشت ميزمطالعه نشسته است و کتاب‌هاي درسي‌اش را باز کرده و مشغول مطالعه است. اين خانواده‌ها مي انديشند روشن شدن رايانه منجر به حواس پرتي دانش آموز مي‌شود و به همين دليل از ورود تجهيزات الكترونيكي به منزل خودداري يا در استفاده فرزندان شان از اين ابزار سخت‌گيري مي‌کنند.

2. متاسفانه هنوز شبكه‌هاي ارتباطي كشور بسيار نامناسب است و برقراري تعاملات اينترنتي مخابراتي چندان آسان نيست. خطوط عادي تلفن، جوابگوي نيازهاي آموزشي جمعيت ميليوني دانش‌آموزان نيست و اخلال در اين سيستم، انگيزه فعاليت را در آنان کاهش مي‌دهد.

3. مشكل اقتصادي مانع ديگري براي فرهنگ‌سازي درارتباط با مدارس هوشمند می باشد. بسياري از خانواده‌ها براي تامين حداقل يك دستگاه رايانه مشکل دارند که اين خود مانع بزرگي در مسير موفقيت مدارس هوشمند است و اين مساله زماني بيشتر محسوس مي‌شود كه تصور کنيم مدارس هوشمند قرار است به عنوان يک طرح ملي اجرا شود. بنابراين لازم است در اين باره از خانواده‌هاي محروم حمايت شود تا همه دانش آموزان به طور برابر از امکانات رايانه‌اي بهره مند شوند.

4. ضعف دانش آموزان در به کار بردن زبان انگليسي است. با وجود اين که آموزش زبان انگليسي در برنامه‌هاي درسي دوره‌هاي راهنمايي و دبيرستان وجود دارد، اما متاسفانه دانش‌آموزان صرفاً از تسلط لازم براي استفاده از منابع انگليسي برخوردار نيستند و با وجود صرف هزينه‌هاي زياد، آموزش زبان به هيچ وجه کاربردي نيست، بنابراين بيشتر دانش‌آموزان صرفاً توانايي استفاده از سايت‌هاي فارسي را دارند و از دستيابي به منابع علمي خارجي بي بهره مي‌مانند.

5. بالا بودن تعداد دانش‌آموزان در کلاس، زياد بودن حجم کار دبيران در هفته و کمبود وقت موجب مي شود تا مدارس ترجيح دهند به همان روش سنتي به آموزش ادامه دهند.

6. در نظام آموزش سنتي به دليل توجه به محفوظات، ملاک ارزشيابي دانش‌آموزان پاسخ دادن به سئوالات از پيش تعيين شده است. روحيه تحقيق و پژوهش و ارزش‌گذاري به توليد دانش در نظام آموزشي ايران جايگاهي ندارد و به همين دليل اجراي اين گونه طرح‌ها با مشکلات بسياري مواجه مي‌شود.

7. ساختار فيزيکي بيشتر مدارس کشور، سنتي است و تجهيز و تغيير کاربرد اين تعداد مدرسه از نوع سنتي به هوشمند، نيازمند صرف بودجه و زمان زيادي است که به نظر مي‌رسد، صرف اين هزينه زياد فعلا خارج از توان وزارت آموزش و پرورش است.

8. عدم آشنايي معلمان با منابع آموزشي و فناوري‌هاي روز و شيوه‌هاي استفاده از آنها.

9. ورود مدارس به سيستم هوشمند، نيازمند وجود نرم‌افزارهاي استاندارد و مطابق با کتاب‌هاي درسي و ايجاد بانک‌هاي اطلاعاتي قوي به زبان فارسي است که نياز به تحقيق و برنامه سازي‌هاي بومي داردکه به نظرمي رسد ظرفيت‌هاي کامل آن در نظام آموزش و پرورش کشور ايجاد نشده است.

امکانات مورد نیاز هوشمندسازی مدارس

Ÿبرای هر کلاس درس یک دستگاه دیتا پروژکتور(اینتر اکتیو) همراه با یک پرده نمایش یا یک برد هوشمند.
Ÿرايانه شخصي به تعداد مورد نياز.

Ÿتجهيزات‎ Active / Passive ‎شبكه.

Ÿاینترنت پر سرعت.

Ÿوب سایت مدرسه.

Ÿنرم افزار های آموزشی چند رسانه ای.

Ÿنرم افزار اتوماسیون مدرسه.

Ÿسایر نرم افزار های کاربردی

تاثیر هوشمندسازی کلاس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان

از مهم‌ترين ويژگي‌هاي مدارس هوشمند اين است كه دانش آموزان با تفكر مستقل و ابراز خلاقيت، توانمندي خود را به كار مي‌گيرند و فضاي حاكم موجب به كارگيري توانمندي‌هاي مربيان، معلمان و اوليا براي تقويت آموزش و پرورش مي‌شود و محيط مدرسه زمينه يادگيري و ايجاد انگيزه و رغبت را در دانش‌آموزان فراهم مي‌کند. هوشمند كردن مدارس علاوه بر افزايش كارايي كلاس‌ها، با به‌كارگيري كليپ‌هاي آموزشي و نرم‌افزارهاي گوناگون به يادگيري دانش‌آموزان كمك مي‌كند؛ چراكه علاوه بر بُعد شنيداري، جنبه ديداري نيز به شكل بهتر به كمك آموزش مي‌شتابد(حبیبی، 1392). دانش‌آموزان در مدرسه هوشمند نقش ياددهنده و يادگيرنده را برعهده دارند. در اين مدرسه، برنامه درسي محدودكننده نيست و به دانش‌آموزان اجازه داده مي‌شود از برنامه‌هاي درس خود فراتر گام بردارند. در اين مدرسه روش تدريس براساس دانش‌آموز محوري است. تأكيد بر مهارت فكر كردن و فراهم ساختن محيط ياددهي ـ يادگيري از راهبردها و خط مشي هاي مدرسه هوشمند است.

در مدارس هوشمند كامپيوتر در نحوه تدريس و ارزشيابي تأثير مي‌گذارد و برنامه‌هاي درسي را تا حدودي تغيير مي‌دهد. همچنین كامپيوتر جايگزين تخته سياه و CD جاي دفتر مشق را مي‌گيرد. دانش‌آموزان مي‌توانند از طريق اينترنت اطلاعات بسياري را درباره هر موضوع كه بخواهند بدست آورند. در اين سيستم معلم و شاگرد هر دو توليد محتواي الكترونيكي و درس را به صورت CD ارائه مي‌كنند. در اين مدارس آموزش منحصر به معلم نيست و دانش‌آموز نقش اساسي در آموختن مباحث علمي دارد. دبيران با استفاده از محتواي درسي الكترونيكي موجب تفهيم بهتر مطالب درس و صرفه‌جويي در وقت مي‌شوند و دانش‌آموزان هم اين فرصت را دارند كه توانايي و قابليت هاي خود را آشكار و به توليد محتوا بپردازند.كسب موفقيت دست‌يافتني است و ميزان آن به تلاش و پيگيري دانش‌آموزان و هدايت صحيح و جهت دار بستگي دارد. در اين روش روح پژوهش و جست‌وجوگري،‌ جايگزين روحيه بي‌هدف دانش‌آموز خواهد شد و ركن اصلي براي هرگونه تغيير، تغيير در فكر است و ابزار و امكانات تنها وسيله‌اي براي جامه عمل پوشاندن به افكار هستند. دانش‌آموزان مي‌آموزند انبوهي از اطلاعات را پردازش كنند و از اين اطلاعات در جهت يادگيري بيشتر استفاده كنند. دانش‌آموزان حتي مي‌توانند با منابع علمي جهان و معلمان و بچه‌هاي مدارس ديگر ارتباط برقرار كنند. هفت اصل كليدي در مدارس هوشمند عبارتند از: 1)دانش خلاق 2)استعداد يادگيري 3)توجه به فهم مطالب 4) آموختن با هدف تسلط و انتقال آن 5) ارزيابي آموخته‌ها به شكل متمركز 6) غلبه بر مشكلات 7) مدرسه به عنوان يك سازمان آموزشي.

مطالعات نشان می دهد آموزش به وسیله ی تابلوی هوشمند در میزان یادگیری دستور و ساختار جملات انگلیسی، افزایش میزان درک و فهم دانش آموزان از مطالب انگلیسی، یادگیری لغات و اصطلاحات انگلیسی، ارتقای مهارت های نوشتاری زبان انگلیسی و در یادگیری مشارکتی تدریس زبان دوم دانش آموزان موثر است و برای یادگیری درس زبان در همه ی پایه ها و مقاطع راهنمایی و متوسطه وحتی دانشگاه از تابلوی هوشمند با روش یادگیری مشارکتی استفاده نمایند تا یادگیری بهتری صورت گیرد همچنین از الگوهای یادگیری تدریس به همراه تابلوی هوشمند تحقیق و پژوهش صورت گیرد با توجه به استعداد دانش آموزان برنامه ای جداگانه برای تدریس داشته باشند(کریمی، 1391).

هدف پژوهش

در این پژوهش هدف بررسی تاثیر هوشمندسازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان بوده است.

سوال پژوهش

آیا هوشمندسازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان تاثیر دارد؟

روش پژوهش

در این پژوهش روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده است.

ابزار  و شیوه جمع آوری اطلاعات

در این پژوهش از ابزار و منابع کتابخانه ای، مجلات و سایت های معتبر علمی برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است.

یافته های پژوهش

نتایج این پژوهش نشان داد که با هوشمندسازی مدارس مطالب علمي در محيطي جذاب به دانش آموزان منتقل مي‌شود و معلم از مواد آموزشي چندرسانه‌اي شامل فيلم، عکس و اسلايد استفاده مي‌کند تا کيفيت و ماندگاري آموزش را ارتقا بخشد. در این سیستم دانش‌آموزان، اوليا و معلمان وكادر مدرسه در تعامل هميشگي و پويا، برنامه‌هايشان را پيش خواهند برند و دانش آموزان با تسلط به تمامي مطالب و دریافت بازخورد از روند پيشرفت، نقاط قوت و ضعف خود را به خوبي تشخيص مي‌دهند و به ياري سيستم براي رفع آن تلاش مي‌كنند. همچنین با استفاده از محتواي درسي الكترونيكي می توان باعث تفهيم بهتر مطالب درس و صرفه‌جويي در وقت شد و دانش‌آموزان هم اين فرصت را دارند كه توانايي و قابليت هاي خود را نشان دهند. به طور کلی با توجه به نتایج می توان گفت هوشمندسازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان موثر می باشد.

بحث و نتیجه گیری

بر اساس آنچه در این پژوهش بیان شد می توان گفت هوشمندسازی کلاس های درس، نيازمند تغييردر نظام آموزش و پرورش كشور است. به عبارتی راه‌اندازي مدارس هوشمند ميسر نخواهد شد، مگر این که درساختار نظام آموزش و پرورش تغييراتی ایجاد گردد و اين امر نيازمند برنامه‌ريزي بلندمدت است تا بسترهای مورد نیازکه شامل زير‌ساخت ارتباطي، محتواي مناسب، آموزش معلمين، تغيير روش‌هاي آموزشي و فرهنگ‌سازي والدين است، ایجاد گردد و این امر باید گام به گام و با درايت و تفكر صورت گیرد. سيستم جدید آموزش الكترونيكي فوايد و مزاياي منحصر به فردي را براي افراد، سازمان ها و مراكز آموزشي به همراه دارد. در گذشته تمامي آموزش ها به شيوه كلاس هاي حضوري برگزار مي‌گرديد كه در آن محوريت كلاس با مربي آموزش بود. با ظهور اينترنت، آموزش الكترونيكي باعث گسترش دامنه آموزش و باعث به اشتراك گذاشتن دانش و اطلاعات شد. با هوشمندسازی کلاس های درس رایانه می تواند در نحوه تدريس و ارزشيابي تأثيرزیادی بگذارد و برنامه‌هاي درسي را تا حدودي تغيير مي‌دهد. با تنوع در رسانه‌های آموزشی و متنوع‌سازی فضا و محيط‌های ياددهی و يادگيری در برنامه درسی، اين امكان ‏فراهم خواهد شد تا دانش‌آموزان و معلمان تجارب جديدی را در حوزه دانش و پژوهش كسب نمايند.

 

راه کارها و پیشنهادات

بر اساس نتایج پژوهش پیشنهادات و راه کارهای زیر ارائه می گردد:

1.ایجاد بسترهای مورد نیاز شامل زير‌ساخت های ارتباطي، محتواي مناسب، آموزش معلمان، تغيير روش‌هاي آموزشي و فرهنگ‌سازي والدين.

2. ایجاد و توسعه سخت‌افزار، نرم‌افزار، ارتباطات و تجهيزات كمك آموزشي بر اساس  نيازمندي‌ها و احتياجات فرآيند ياددهي- يادگيري در مدارس.

3. آموزش معلمان برای آشنايي با منابع آموزشي و فناوري‌هاي روز و شيوه‌هاي استفاده از آنها.

4. ایجاد روحيه تحقيق و پژوهش در دانش آموزان و ارزش‌گذاري به توليد دانش در نظام آموزشي.

5. آموزش استفاده از وسایل آموزش الکترونیکی به دانش آموزان و تسلط آنها به نرم افزارهای جدید.

6.  کاهش تعداد دانش‌آموزان در کلاس و حجم کار معلمان در هفته.

7. افزایش اعتبارات و بودجه جهت مجهز کردن همه مدارس و کلاس ها به تابلوهای هوشمند.

منابع

-        حبيبي، جعفر. (1392). پایگاه جامع اطلاع رسانی آموزش و پرورش. قابل دسترس در سایت:

http://www.medu.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=NEWS&ID=5e94195f-ca38

-        حیدری، فاطمه. (1390). مدارس هوشمند؛ از ورود رايانه تا دگرگوني بنيادين در نظام آموزشي کشور

-        کریمی، بهرام علی. (1391). بررسی تاثیر استفاده از تابلوی هوشمند در یادگیری مشارکتی درس زبان سال دوم راهنمایی شهرستان اسدآباد. پایان نامه کارشناسی ارشد تکنولوژی آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه، قابل دسترس در سایت مدرسه هوشمند ایرانیان:

-        http://www.iedu.ir/author/smartedu

-        گروههای آموزشی ابتدایی ناحیه 2 کرمان، مدارس هوشمند. قابل دسترس در سایت:

http://grohamozesh2.blogfa.com

-        مدرسه هوشمند  قابل دسترس در سایت:                                                                                         

se.com/index.php?option=com_content&view=article&id=85&Itemid=89 http://portal.mehr-         

-        هوشمندسازی مدارس، راهبرد تحولی وزارت آموزش و پرورش در توسعه فناوری و اطلاعات، وزارت آموزش و پرورش، مرکز آمار و فناوری اطلاعات و ارتباطات.

پایان خبر/224224