کد خبر: ۵۲۳۳۰
تاریخ انتشار: ۱۸ اسفند ۱۳۹۳ - ۰۸:۴۵
آموزش مداحی استاد فراهانی
بسیج مداحان فارس:

 

مجالسي كه به عنوان وليمه بازگشت حجاج ، زائرين عتبات و... برگزار مي گردد ، اصطلاحاً مجالس چاووشي خواني نام دارد.

 

چهارچوب كليمحافل چاووشي خواني

  1. بسم الله... و عرض زيارت قبولي
  2. جملات عربي ابتداي مجلس و عرض ادب به امام زمان(عج)
  3. شعر ولايي
  4. شعر چاووشي
  5. تصنيف مدحي
  6. دعا و مناجات پايان مجلس
  7. عرض زيارت قبولي و تشكر از حاضرين

 

  1. بسم الله... و عرض زيارت قبولي

شروع محافل چاووشي خواني با بسم الله... و عرض زيارت قبولي به صاحب مجلس ، و گرفتن صلوات براي سلامتي همه زواّر مخصوصا زائر صاحب مجلس ، آغاز مي گردد. معمولا هنگام عرض زيارت قبولي نام زائرين صاحب مجلس ذكر مي گردد.

 

  1. جملات عربي ابتداي مجلس و عرض ادب به امام زمان(عج)

در محافل چاووشي ، با توجه به زمان كافي و مناسبي كه در اختيار مداح مي باشد ، جملات عربي ابتداي مجلس به تفصيل و كامل ارائه مي گردد .

اگرچه در اين محافل عرض ادب شعري به امام زمان (عج) معمول نيست ، اما در صورت مناسب بودن شرايط ، با استفاده از برخي اشعار ريتم دار ، مي توان به عرض ادب شعري هم پرداخت.

 

  1. شعر ولايي

در بخش اول متن اصلي محافل چاووشي خواني ، اشعاري در ولايت اميرالمؤمنين(ع) و اهلبيت(ع) ارائه مي گردد، و مابين آن ذكر مولا علي به عنوان جواب مستمع دم داده مي شود.

نكته:

  • خوب است در اين قسمت به عنوان تفسير برخي از ابيات ، آیات روايات مرتبط در بحث ولايت براي مستمع بيان شود.
  • اگر محفل در شب مناسبت خاصي برگزار مي شود ، بهتر است شعر اين بخش در موضوع مناسبت باشد. و اگر شعر ولايي خوانده شود ، اشاره به مناسبت لازم است.
  • خواندن روضه در این بخش معمول نیست.

 

 

 

نمونه اي از شعر ولايي:

 

مي رسد از منبر كوفه نداي  او  به گوشمگفت اي مردم سلوني من وصي مصطفايممن عليم عالـــيم دانـــاي  اسرار نهانم   من به قرآن باء بسم الله رحمان الرحيمم                آل عمران مائده اعراف توبه هـود نوحم  مقصد ذات حقم السابقون الســــابقونم  مقصد رمز الم نشرح لك صدرك منـم منعالم استم دائم استم قائم استم حاكم استمتاقيامت گر شـود تفسيـر از نـهج البلاغهپرچمم نصرمن الله است وخود فتحا قريباگفته قرآن چنگ بايد زد بحبل الله  جميعا   من معز المومنينم من مـــذل المـشركينم  باد و خاك و آب و آتــش در پي فرمانگزاريدردمندان را دوايم بي پناهان را پنــــاهم من همان شاهم كه شبهاجاي خواب واستراحتمن همان شاهم كه هنگام سحرباروي بســـتهروزيارخلق و شب همــــبازي طفـل يتيمم من همان شاهم كه مشك پيرزن گيرم بدوشمگر ببينم اشك غم ميريزد از چشم يتــــيمي

كه اي تمام خلق عالم من امام  الــعـالمينم خازن گنـــج علـــوم اولـين و آخرينم    انجم آراي ســـمايم كارپرداز  زمــيــنم مومنون و كوثر و طه و قــدر و يا و سينم مومن وشوري وفتح وصافات وحشر و تينم حجت اللـــهم وصي رحـــمة للـــعالمينم زانكه آرامــش به قلب پاك ختم المرسلينم واصل استم فاصل استم مرشد روح الامينم ريز خطي از خطوط صفحه علـــم اليقينم  در نبرد ناكثين و قاسطــــين و مارقينــم اهل عالم دست پيش آريد  من حبل المتينم من بصير بالعبادم من هدي للمـــــتقينم  در شمال و در جنوب و در يسار و در  يمينم بي نوايان را نوايم بي معينان را معيــــنـم             مونس طفل يتيمم يار هر ويران نشيــنـم با يتيمان هم كلامم با فقيران هم نشــينـم همنشيني با گدايي را به شاهي برگزينـــم من همان شاهم كه دست حق بود درآستينم مي رود تـا عـرش اعـلي آه از قلب  حـزينم

 

 

  1. شعر چاووشي

شعر اصلي مناسبت محافل چاووشي خواني ، عبارت است از اشعاري كه راجع به سفر حج و يا عتبات سروده شده است . درون مايه اين اشعار ، زبان حال زائر ، خيرمقدم به زائر ، توصيف مناسك و اماكن زيارتي ، اشاره به وقايع تاريخي مرتبط با محل زيارت ، توسل و گاهي اشاره اي كوتاه به مصائب و ... مي باشد.

 

نمونه اي از شعر چاووشي زبان حال حجاج

 

كردم طواف قبله گه خاص و عام را وادي مشعر و عرفات و منا و خيف         كردم پي طواف به تن جامه اي تميز           شستم به آب چشمه زمزم غبار دل         آنجا كه دست ، مرد خدا شويد از هوسآنجا مقام انس و صفا و يگانگي استديدم به چشم صحنه اي از روز رستخيزرفتم سوي مدينه كه با اشك اشتياق       در آستان فاطمه بوسيدم از ادب            ويران ز اشك خانه دل شد ، چو در بقيع

ديدم صفا و مروه و ركن و مقام را قربانگه خليل ، عليه السلام را         كز هم دهم تميز حلال و حرام را    انديشه هاي باطل و سوداي خام را كز دست ديو نفس ستاند زمام را         آنجا ز شاه كس نشناسد غلام را  غوغاي آن خلايق و آن ازدحام را    شويم غبار درگه خير الانام را           خاك حريم دخت رسول كرام را   ديـدم خـراب ، گنبد چندين امام را[1]

 

 

نمونه اي از شعر چاووشي زائرين كربلا

 

خرم دلي كه منبع انهار كوثر است           نام حسين و كرببلا هر دو دلرباست             رفتم به كربلا به سر قبر هر شهيد            هر يك مزار تربتشان چارگوشه است     پرسيدم از كسي سببش را به گريه گفت پايين پاي قبر علي اكبر جوان              نزديك نهر علقمه ديدم يكي شهيد       گفتا خموش باش كه عباس نوجوان             رفتم به خيمه گاه شنيدم به گوش دل        رفتم ز كربلا به سر تربت علي                 برگشتم از رواق و شدم وارد حرم          "ناصر"چو بر نجف برسيد او به گريه گفت

كوثر كجا ز ديده پر اشك بهتر است         نام علي اكبر از آن دلرباتر است                 ديدم كه تربت شهدا مشك و عنبر است ششگوشه يك مزار در آن هفت كشور است پايين پاي قبر حسين قبر اكبر است             هفتاد و يك شهيد چو خورشيد خاور است  گفتم چرا جدا ز شهيدان ديگر است          منظور او ادب به جناب برادر است               آنجا فغان زينب مظلوم اطهر است             ديدم كه بارگاه علي عرش اكبر است          ديدم كه چشم نوح نبي جاي حيدر است        هرصبح و شام چشم اميدم بر اين در است[2]

 

 

  1. تصنيف و نوحه مدحي

پس از ارائه شعر چاووشي نوبت به اشعار ريتم دار مي رسد ، كه معمولا باضرب همراه است. براي محافل حجاج بايستي تصنيفهاي مدحي و براي محافل عتبات نوحه هاي مدحي يا عاشقانه ارائه گردد. البته در محافل حجاج بهتر است تصنيف را بدون ضرب بخوانيد تا حالت زمزمه پيدا كند و به جواب گرفتن از مستمع اكتفا كنيد. اما در محافل زائرين عتبات ، اگر شرايط فراهم است بهتر است نوحه همراه با سينه زني ارائه شود.

 

آب و گل من ز خاک حيدر  با دست خودش حق نوشته  عاشق علي جاش تو بهشته خاک کف پات دواي من کبوترم از حرمت اي کاش علي علي مولا علي مولا          حق گفته که در روز محشربا حرف خدا حرف تمومه           تا يار مني غصه کدومه           ساقي کوثر علي مولا                فاتح قلب من تويي مولا    علـي علـي مـولا علـي مـولا

عالم همگي هلاک حيدر روي شهپر هر فرشته   عاشق علي جاش تو بهشته عشق تو مروه و صفاي من                                                  دونه بريزي براي من          علي علي مولا علي مولا  راضي مي شه با رضاي حيدر آتيش به محبش حرومه                                        تا يار مني غصه کدومه           عشق پيمبر علي مولا           فاتح خيبر علي مولا             علـي علـي مولا علـي مـولا

 

 

  نمونه اي از نوحه محافل زائرين عتبات

 

حيدريون مي گن حسينزينبيون مي ‌گن حسينكرب ‌و بلا مي‌ گه حسينخون خدا مي ‌گه حسين حبل‌المتين مي‌ گه حسينام البنين مي ‌گه حسين  لوح و قلم مي ‌گه حسينتيـغ و علـم مي‌ گه حسين

فاطميون مي‌گن حسين         حسين مي‌گه ابالفضل روح دعا مي‌گه حسين              حسين مي‌گه ابالفضل روح‌الامين مي‌گه حسين            حسين مي‌گه ابالفضل شادي وغم مي‌گه حسين          حسيـن مي‌گـه ابـالفضل

 

 

  1. دعا و مناجات پايان مجلس

خوب است محافل چاووشي، با ارائه يك زمزمه عاشقانه، درفراق حضرت مهدي(عج) به پايان برسد. مثل زمزمه زير:

 

قربون راهي كه مـيـاد تـا در بـاز خـونـه تو                يا تار و پود اون عبـايي كه جاشه رو شونه تو

بـذار تـا اسـمـت و صـدا بـزنـم                 زيـر تيـغ تـو دسـت و پـا بـزنـم

كاشكي خاكم كنند من و سر رات                 روزي صد بار بزن من و با صدات

خودت ميدوني بانسيم نفس توجون مي گيرم                از دست عشقت نمي دونم كه بمونم يا بميرم

غربت و بي كسي امـون نمي ده                  توروهيچكس بمن نشون نمي ده

من و كشتـي ولي بـدون كه دلم                 تـا آقـاش و نبينه جـون نمي ده

 

نكته :در دعاي محافل چاووشي بهتر است ادعيه اي مورد استفاده قرار گيرد كه در آن نياز به آمين گفتن مستمع نباشد؛ البته محافلي كه مستمع اهل دل است ، مي توان دعاهاي معمول محافل مذهبي را مورد استفاده قرار داد.

 

  1. عرض زيارت قبولي و تشكر از حاضرين

درپايان جلسه هم يك باربه صاحبان مجلس زيارت قبولي گفته ميشود وبه نيابت آنهااز حضار ـ به علت قبول دعوت و حضور در مراسم ـ تشكر صورت مي گيرد. و با گرفتن صلوات مجلس به پايان مي رسد.

 



[1]
شاعر: دكتر قاسم رسا.

[2]شاعر: ناصرالدين شاه قاجار.

نام:
ایمیل:
* نظر: