انتخاب رشته تحصیلی؛ خوب، بد، ناقص
ترک‌تحصیل، تحصیل را رها نمی‌کند
شادی در روانشناسي، در حوزه «انگيزش و هيجان» بررسي، تحليل و تعريف ميشود. در تعريف «شادی» از ديدگاه روان‌شناختی بايد گفت وقتي انسان به رضایتمندی و كاميابی و ارضای نيازهايش دست مي‌يابد، احساس و هيجاني در وي ايجاد ميشود كه از آن به خوشحالي، شادی و خرسندی تعبير و تعريف شده است. چگونگي ظهور آن نيز به عوامل متعددی وابسته است كه فرهنگ، تربيت، مليت، مذهب و عوامل اجتماعي از آن جمله هستند.
امسال مقام معظم رهبری در دیدار سالانه خود با معلمان به موضوع مهم و تاثیرگذار شادابی و نشاط در معلم اشاره نمودند و از متولیان آموزش و پرورش درخواست کردند که به این ضرورت توجه نمایند.
عوامل کاهش نشاط یا ایجاد بی نظاطی در معلمان
به صورت خلاصه، عوامل ایجاد بی نشاطی و کاهش روحیه معلمان عبارتند از:
- بی انگیزگی و نبود مشوق های کافی برای ایجاد انگیزه در معلمان
- عدم شایسته سالاری در آموزش و پرورش
- ناعدالتی های اداری و تبعیض ها
- نداشتن امنیت مالی
- نبود برنامه برای ارتقا سطح علمی ، دینی و اخلاقی معلمان
- عدم استفاده از تجارب معلمان بازنشسته
- ایجاد نا امیدی در معلمان - حجم کاری بالای معلمان
- پایین آمدن شان اجتماعی معلمی
- تعداد بالای دانش آموزان در کلاس
- نداشتن علاقه به شغل معلمی
- نبود زمینه برای ظهور و بهره گیری از خلاقیت معلمان
- کمبود امکانات و تجهیزات در مدارس
- به روز نبودن اطلاعات و دانش معلمان
- بی برنامه گی معلمان در سه ماه تعطیلات تابستان
- مطلوب نبودن خروجی علمی و تربیتی آموزش و پرورش
- نارضایتی معلمان از وضع موجود
- کم توجهی خانواده ها و اولیاء دانش آموزان به تحصیل و تربیت فرزندان
- لحاظ نشدن ملاکهای لازم برای گزینش معلم در بدو استخدام
- ضعف ایمان و اعتقاد قلبی و روحیه جهادی
- گرایش به فرهنگ غربی و دنباله روی از سبک زندگی غیراسلامی
- نظام آموزشی فرسوده و نبود عزم برای تغییر و نوآوری در آن
- بی انگیزگی دانش آموزان و احساس هدر رفتن زحمات در معلم
- داشتن شغل دومی که با روحیه معلمی سازگار نیست
- کم توجهی جامعه به تعلیم و تربیت و شغل معلمی و قدر شناسی نکردن از زحمات آنها
- کم رنگ شدن نقش تربیتی معلم با ظهور و بروز عوامل حقیقی و مجازی فرهنگ ساز
مطلب دیگری که در زمینه شادابی و نشاط مطرح است و نباید از آن غفلت کرد، بحث توجه به دو بعد روح و جسم معلم است. اگر چه صحبت از روحیه معلم و تاثیر روح بر شادابی و نشاط می شود اما همین روحیه خود نیز از بسیاری عوامل، از جمله آزردگی های جسمی تاثیر می گیرد، یعنی آزردگی های روحی از عوامل مختلفی حادث می شود که آزردگی های جسمی نیز یکی از آنها است. لذا بخشی از اقدامات برای جلوگیری از پیری روحیه می بایست متوجه حفظ بهداشت و سلامت جسمی معلم باشد، نمی توان از حفظ روحیه معلم صحبت کرد و از سلامت جسم او غافل بود.
دیگر آن که راه حل های موجود برای ایجاد نشاط و شادابی نوعاً متاثر از سبک زندگی است که جامعه بر اساس آن رفتار می کند. در بحث عوامل نشاط آور، به تبع سبک زندگی مادی از عوامل معنوی غفلت می شود حال آنکه اگر دقیق تر بنگریم می بینیم آنقدری که مسائل و موضوعات معنوی می تواند باعث نشاط و شادابی شوند، موضوعات مادی و امروزی این توانایی را ندارند.
برای نمونه امروزه که بر بحث نشاط و رضایت خاطر، تاکید فراوانی بر امکانات و رفاه و مسائلی از این قبیل می شود؛ که در جای خود بی تاثیر هم نیست، اما در مقام مقایسه کمتر به این مسئله پرداخته می شود که ایثار، فداکاری، گذشت، دستگیری، نوع دوستی، احساس دیده شدن و لحاظ گردیدن، احساس هدر نرفتن زحمات، احساس رضایت خالق هستی و... تا چه اندازه می توانند سبب حفظ تازگی و طراوت روح باشند.
کار سالم، خوراک سالم، استراحت مناسب، محیط سالم، همنشین سالم استفاده درست از وسایل و ... ازجمله این موارد هستند که نه تنها و خود بخود به حفظ روحیه کمک می کنند، بلکه با واسطه سبب بهداشت جسم و سلامتی بدن می شوند که آن هم باز منجر به حفظ روحیه و ارتقاء سطح نشاط میشود.
اگر قدری عمیق تر به موضوع بنگریم و ابعاد مختلف شادابی و نشاط معلم را در نظر بگیریم می بینیم عمده عواملی که می تواند سبب شادابی و نشاط معلم شود و یا در صورت غفلت و کوتاهی به پیری روحیه و نبود شادابی منجر شود، همان عواملی هستند که در دیگر اقشار هم موضوعیت دارد. هر کجا باشند شادابی و نشاط و هر کجا که نباشند پیری و نبود تازگی و طراوت بوجود می آید، معلمان از این حیث تفاوت چندانی با سایر اقشار ندارند. به نظر می رسد اهمیت موضوع شادابی و نشاط که مقام معظم رهبری مطرح می فرمایند بخاطر تفاوت در وضعیت معلم و تفاوت رفتار با او نیست. این گونه نیست که بشود گفت معلم و نشاط معلم جور دیگری است و به گونه ای دیگر باید برای او نشاط ایجاد کرد بلکه، اهمیت نشاط معلم بیشتر به نقش و تاثیر معلم در تربیت نسل آینده و ضرورت نشاط و شادابی در امر تعلیم و تربیت است.
بنابراین اگر بخواهیم در همین حد نسبت به موضوع جمع بندی ارائه کنیم باید بگوییم:
اولاً اهمیت روحیه شادابی و نشاط معلم بخاطر تاثیر گذاری این مسئله در ایفای مثبت نقش معلمی است. ثانیاً روحیه و نشاط را نباید یک بعدی در نظر گرفت. هم باید به روح معلم پرداخت و هم باید سلامت جسم او را در نظر گرفت و ثالثاً هم روح و هم جسم معلم بیش از آنکه تحت تاثیر عوامل مادی باشند از عوامل معنوی و سبک زندگی تاثیر می گیرند. از این رو لازم است هم خود معلمان باتقویت این دو عنصر و تقویت سبک زندگی اسلامی در زندگی شریف خود از پیری روحیه خود، جلوگیری کنند و هم مسئولان و متولیان در ارائه راهکارها نسبت به عوامل معنوی در آموزش و پرورش و ترویج سبک زندگی اسلامی بین آحاد فرهنگیان بویژه معلمان عزیز اهتمام بیشتری نمایند.
وظیفه آموزش و پرورش برای حفظ شادابی و جوانی روحیه معلمان چیست؟
نقش آموزش و پرورش در این زمینه بسیار مهم و تاثیرگذار است، و از جمله مهم ترین برنامه ریزی ها باید در حوزه معیشت و شان اجتماعی معلمان صورت گیرد. به صورت دسته بندی شده، وظایف آموزش و پرورش در این حیطه عبارتند از:
- داشتن برنامه راهبردی برای شناسایی، گزینش و تربیت معلم از میان دانش آموزان نخبه و دارای شرایط
- ترغیب و تشویق معلمان فعال و زحمتکش و برنامه ریزی برای شادابی و نشاط بیشتر معلم
- توجه به وضعیت معیشتی و امور مالی معلمان
- اصلاح و کیفیت بخشی به فضاهای آموزشی
- برنامه ریزی برای ارتقاء شان و منزلت معلمی
- نوسازی نظام آموزشی کشور مبتنی بر نشاط و کرامت معلمان
- ارتقا سطح علمی، اعتقادی و اخلاقی معلمان - افزایش امکانات رفاهی برای معلمان
- تقویت برنامه های ورزشی و تفریحی و فرهنگی
- توجه ویژه به بهداشت روانی و سلامتی جسمانی معلمان
وظایف سازمان بسیج فرهنگیان برای افزایش نشاط در معلمان
سازمان بسیج فرهنگیان به عنوان یک نهاد فرهنگی که مرتبط با بخش تعلیم و تربیت، فعالیت می کند، در حوزه های زیر می تواند در زمینه افزایش روحیه نشاط معلمان موثر باشد:
- تجلیل از معلمان برتر در مسابقات و مقاطع مختلف - برگزاری اردوهای زیارتی سیاحتی - تقویت معنویت و روحیه جهادی-انقلابی در معلمان - بکارگیری بیشتر، معلمان در کانون ها و پایگاه ها بسیج - برگزاری مسابقات ورزشی، هنری، مهارتی، علمی و ... - برگزاری سلسله کارگاه ها و نشست های بصیرت افزایی و توانمند سازی معلمان - شناسایی آسیب ها، تهدیدها و مشکلات آموزش و پرورش و کمک جهت رفع آنها
به نظر می رسد معلمان در ایجاد نشاط در دانش آموزان و جذب آنان به محیط مدرسه تاثیر قابل توجهی دارند. اگر مدرسه محل پرورش روح و جان دانش آموزان باشد، سرآغاز و عامل مهم آن از معلم آغاز می شود. اگر روح معلم افسرده و ناتوان باشد توانایی لازم برای تقویت و مراقبت از روح دانش آموزان را نخواهد داشت بنابراین لازم است برای افزایش نشاط معلمان برنامه ریزی های لازم صورت گیرد که این امر موجب می شود که تاثیرگذاری و خروجی های مدرسه مثبت و مفید باشد.
