رسانه‌هایی مانند سینما، معلول مدرنیته و دارای کارکردی اومانیستی هستند/ سینمای انقلابی در ایران شائبه‌ای بیش نیست

به گزارش اساتید فارس، دکتر مجتبي اشرافي در جمع اساتید و دانشجویان مرکزعلمی-کاربردی دادگستری استان فارس در نشست تخصصی و کرسی آزاد اندیشی با موضوع دین و سینما گفت: دین در نزد خداوند یکی و آن هم اسلام است و ملاک و عیار تبلیغ دینی، استفاده از رسانه ی صادق، ایمن و مطلوب برای انتقال مفاهیم و محتوای دینی به مخاطبان است.

وی افزود: رسانه هایی مانند سینما، معلول مدرنیته و دارای کارکردی اومانیستی هستند و گاهاً نگاهی متناقض نسبت به استفاده از رسانه های مدرن برای تبلیغ دین وجود دارد. تناقضی که بعضاً در کارکرد رسانه های مدرنی مانند سینما تجلی می باید و همواره این احتمال وجود دارد که رسانه ی مدرن، در انتقال مفاهیم محوله برای انتقال به مخاطبان خود، صداقت و امانتداری را رعایت نکرده و پیام دین را با تغییر و تحدید تعمدی به مخاطبان منتقل نماید.

دبیر علمی نشست تخصصی و کرسی آزاد اندیشی، در رابطه با نگاه منفی به سینما، یادآور شدند نگاه نقادانه و منفی به سینما، نیز این رسانه را ابزاری دراختیار صنعتِ فرهنگیِ توده و چیزواره و در جهت خرفت کردن مخاطبان و خوراندن توهم و شبه واقعیت به جای واقعیت و حقیقت اصیل به مخاطبان دانسته اند. سینما با برنامه ریزیِ توهمِ از پیش تصویر شده، تلاش می کند تا کنش های فردی و شخصی افراد را با سکوت و رخوتی جهت داده شده، معاوضه نماید. سکوت و سکونی که در سایه ی اجتماعی کردن مخاطبان خود که در شمایل عدّه ای مشتاق و متمرکز در یک مکان مشخص و زمان مشخص به تماشای سایه هایی از واقعیات بر پرده ی عریض سینمایی در سالنی تاریک گرد هم آمده اند، مخفی مانده است و این گویا، رسالت هنر و رسانه ی مدرن در عصر حاضر و ضدیت این رسانه با متفکر بودن و خودکفا بودن انسان و استقلال فکری و درست اندیشیدن او است.

دکتر اشرافی همچنین با بیان اینکه رسانه ای مانند سینما به سه ضلع اصلی و بهم پیوسته ی «هنر»، «صنعت» و «تجارت» وابسته است، اظهار داشت سینما برای بازگشت سرمایه، نیازمند جذب مخاطبان حداکثری است و برای نیل به این هدف، مجبور است مطابق میل مخاطبان، محتوا و یا ظاهر پیغام را تغییر دهد. وابستگی به ذاعقه¬ی مخاطب و استبداد گیشه، سینما را برای انتقال صادقانه¬ی مفاهیم دینی با چالش مواجه کرده است. بنابراین، با این تعبیر، هنری بودن سینما بیش تر در حیطه ی اجتماع، فرهنگ و گاهی هم سیاست قابل تعریف و تبیین می باشد. صنعتی بودن سینما هم به بُعد تکنولوژی و فن در سینما مربوط می شود. اما مسأله ی تجارت، روح اقتصاد سینما را در برگرفته و حتّی اغلب از نظر درجه ی حساسیت و اهمیت، از هر دو بُعد دیگر هنری و صنعتی بودن سینما هم پیشی می گیرد. تجارت و اقتصاد در سینما، سفارش دهنده و ضامن بقای کیفیت هنری و فنی یک فیلم سینمایی است و نمی توان موفقیت و اثربخشی توده ای یک فیلم سینمایی را بدون وجه ی اقتصادی و تجاری آن در نظر گرفت.

مدیر اندیشکده مطالعات راهبردی کریمه س و استاد مرکزعلمی کاربردی دادگستری کل استان فارس ادامه داد: متاسفانه حتی در ایران نیز سینمای انقلابی شائبه ای بیش نیست گران نتوانستنه اند به یک خط مشی دینی مشخص در قالب رسانه ی دینی نائل آیند و تولیدات سینمای دینی در بعد از انقلاب اسلامی، ازتعداد انگشتان دست هم تجاوز نمی کنند و متأسفانه از منظر نظریه پردازی رسانه ای نیز، نتوانسته ایم مباحث رسانه ی دینی و سینمای اشراقی را به مبانی علمی و کاربردی دانشگاهی و پژوهشی مجهز نماییم و برای ایجاد بستر علمی مناسب برای رسیدن به یک پشتوانه نظری در رابطه با رسانه¬ی دینی، راهی بس دشوار را در پیش رو داریم.
دبیر علمی نشست تخصصی و کرسی آزاد اندیشی دین و سینما با اشاره به آمار کلی برخی ازمفاهیم ارایه شده در سینمای ایران قبل و بعد ازانقلاب اسلامی، افزود سینمای ایران هراس اخلاقی را از طریق برجسته سازی برخی منکرات اجتماعی به مخاطبان خود منتقل می کند. کارکردی که از منظر دین و مفهوم نهی از منکری به هیچ وجه قابل توجیه نیست. در این وضعیت، مخاطبان سینمای ایران، به واسطه ی برخی تصاویر و اطلاعات برجسته شده و یا ناکافی، در مورد یک موضوع خاص مانند خیانت، روابط دختر-پسری و ... به هراس می افتند. در این نوع فیلم ها، سینما تلاش می کند تا با دسته بندی افراد به خودی(سفید) و غیر خودی (سیاه) و زدن برچسب و انگ به غیرخودی ها، این حق را برای خودی ها، بوجود آورد که می توانند و الزاماً بایستی با غیر خودی ها دشمن باشند.

وی گفت: در این وضعیت، سینما تلاش می کند تا مفاهیمی مانند «عدم هم دردی با غیرخودی»، «عدم وجود فرصت برای تغییر و خودی شدن غیر خودی ها» و «بی بازگشت بودن غیر خودی ها» را به خودی ها تلقین نماید. بنابراین، این نوع انتقال مفهومی، به هیچ وجه نمی تواند جنبه ی دینی به خود بگیرد و این رسانه نمی تواند یک رسانه ی دینی تلقی شود و تنها رسانه ای می تواند دینی باشد و به عنوان ابزاری برای تبلیغ یک امر دینی در اختیار دین قرار گیرد که غایت و نهایت و معیار و ملاک ارزشی خود را نیز بر مبنای مفاهیم و بایسته های دینی تعریف نماید و نه الزاماً ذاعقه ی مخاطبان و ...

گفتنی است که در این جلسه، علاوه بر دکتر اشرافی، دبیر علمی نشست و مدیر اندیشکده مطالعات راهبردی کریمه، اساتید و دانشجویان نیز به اظهار نظر و بیان دیدگاه های خود پرداخته و درنهایت این جلسه با جمع بندی مباحث و پاسخ به سئوالات دانشجویان به کار خود پایان داد.