جایگاه رسانه در ایجاد سبک زندگی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بسیج اساتید فارس، رضا حاجیان حسین آبادی هیئت علمی دانشگاه پیام نور اقلید در خصوص جایگاه رسانه در ایجاد سبک زندگی نوشت: امروزه رسانه­های جمعی بخشی از زندگی مردم را تشکیل می­دهد و در فرآیند انتقال، تغییر، تبدیل و حتی ایجاد سبک­های زندگی نقش مؤثری را ایفا می­کنند که از آن تعبیر به آموزش و پرورش م ی­شود و گروه­های اجتماعی به تناسب از آن بهره می­ برند.

رسانه­ ها در ایجاد و انتقال ارزش ها، باورها و رفتارهای مثبت و منفی نقش مؤثری دارند. لذا توجه به رسانه های امروزی بسیار مهم و امری لازم و ضروری است که در جهت ­تغییر زندگی مردم گام برمی­دارند. رسانه­ های جمعی بسیار مختلف­ اند، از رادیو، تلویزیون و موبایل -که کسی از آن بی نیاز نیست- تا سایت­های مختلف اجتماعی و آموزش­های پنهان که به شکلهای مختلف عرضه می ­شود.

از آن جا که جامعه­ ی اسلامی دارای اهداف والایی برای انسان است؛ و درصدد است انسان را به کمال واقعی خود برساند و او را متعالی کند، در این مسیر دارای آموزه­ های عالی انسانی است، لذا ضرورت دارد آن آموزه­ ها به نحوه احسن از طریق رسانه ­ها که با تبلیغات هدف­دار درصدد افول انسان است و انسانی را که خدا به عنوان خلیفه و جانشین خود انتخاب کرده و برای او اعلی علیین در نظر گرفته به پایین ترین درجه و اسفل السافلین می­ کشاند؛ تا جایی که خداوند این گروه را بدترین جنبندگان نام گذارده است. «إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذينَ لا يَعْقِلُون»(انفال/22) زیرا قوه عقل و اندیشه رد وجودش قرار دارد لیکن از آن استفاده نمی­کند و تبلیغات رسانه ای بدون پشتوانه ی عقلی در او تأثیر گذارده و منفعلانه با آن برخورد می­کند. « وَ لا تَقْفُ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ» (اسرا/ 36)

البته منظور این نیست که همه پذیرای یک سبک و روش خاص زندگی باشند زیرا در جامعه ای که متشکل از اقوام، قومیت ها، مذاهب و خرده فرهنگ­ های مختلف است نمی توان یک سبک و روش زندگی را برای همه تزریق نمود؛ ولی آنچه مهم است و قرآن کریم و روایات متقن بر آن تأکید دارند هدفدار بودن و حرکت انسان به سوی عبودیت، خدایی شدن، رهیدن و آزادگی از بند تعلقات و هر آنچه شایسته­ ی مقام شامخ انسان نیست، می­ باشد. زیرا با تدبر و تفکر در جهان هستی و موجودات آن به این باور می ­رسیم خدایی که انسان را از میان تمام موجودات هستی برگزیده و بر همه برتری داده و همه چیز را مسخر انسان نموده، علت و هدفی دارد، زیرا خردمندان توجه دارند که هیچ چیز در هستی نمی­ تواند بدون علت و هدف باشد. لازمه­ی برتری و تفوق انسان آن است که در انسان روح خدایی دمیده شده و خداوند انسان را برای خود برگزیده است.

ولی آنچه گفته شد متکی بر این است که انسان حرمت نگه دارد و از مسیر الهی خارج نگردد و در نبرد جنود عقل و جهل جانب عقل پیروز گردیده و انسان خود را به دست شیطان نسپارد؛ آن شیطان نفسی که در حال حاضر در تلاش است مسیر هوی و هوس را هموار سازد تا جانب حیوانیت و بهیمیت انسان را توسعه و مقام انسانیت را به قهقرا کشاند؛ و هر روز با تبلیغات ضد عقلی، ضد انسانی و حتی ضد عرف پرده جهل و شهوت را بی شرمانه بدرد و برهنگی و درندگی را پرورش دهد. یعنی با آموزش ها و تبلیغات رسانه ای انسان را به جهان مجازی کشاند و از فطرت انسانی و الهی خود دور کند. اولین و کوچکترین نهاد اجتماعی –خانواده- را روز به روز به ویرانی می­ کشاند و از هم می­ گسلاند.

نهادی که مسئول است تا فطرت الهی کودک را فعال سازد و به مسیر اصلی خود رهنمون سازد را ویران، و سبک­ ها و روش­ های مختلف را جهت بهره­مندی از لذت­های زودگذر نشان و از لذت خانواده و با هم بودن دور سازد. شیوه­ های مختلف زناشویی، باهم بودن، کسب شهوت و هوسرانی را نشان و از لذت پدربودن، مادر بودن، برادر و خواهر بودن که در نهاد انسان و جز طبیعت آدمی است و مایه آرامش و آسایش روح است جدا سازد، این است معنای آزادی­ای که غرب و استکبار جهانی -برای استثمار انسان- نشان می­دهد.

جهت بصیرت افزایی جامعه­ی اسلامی، زمامداران بایستی با قدرت و توان هرچه بیشتر در بیدار کردن فطرت آدمیان، با بیان واقعیت­ ها در سبک زندگی اسلامی و ایمانی را آموزش داده و با روش عقلی- استدلالی، حقایق را بیان نموده، در این صورت انسان­های حق­ طلب و غیرمغرض حقیقت گمشده خود را یافته و دنبال خواهند کرد. اگر اصولی که تابع فطرت است از دین فراگرفته شود می­تواند راسخ و پایدار باشد.(دلشاد تهرانی، 1391، 50) باید توجه داشت، آموزه های اصیل دینی به درستی استخراج و ارائه شوند؛ زیرا فطرت حقیقت­جو و کنجکاو بشر همیشه در جهت سیراب کردن روح متعالی تلاش می­کنند، ولی آنچه مهم است فراهم نمودن تغذیه سالم و مناسب روح است؛ همانند بدنی که به دنبال تغذیه است و باید برای سالم ماندن فرد، تغذیه مناسب برای بدن فراهم شود. در نتیجه لازم است مردم نیز در این جهت تلاش کنند. (موسوی لاری، 1387، 1، 9) زیرا بدآموزی و انحرافات در دین موجب دلزدگی گردیده، و این نقطه ­ای است که رسانه­ ها و تبلیغات آنها در این مسیر حرکت می­ کنند و چهره­ ی خشن و گاهی چهره ­ی رحمانی از دین نشان می ­دهند که هر دو آفت چهره ­ی حقیقی دین است. در حالی که دو چهره آن را باید نشان داد « مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَماءُ بَيْنَهُم»(فتح/ 29) در صورتی که سبک زندگی اسلامی و قرآنی به صورت صحیح به افراد جامعه آموزش داده شود و به معرفت و شناخت یقین­آور بینجامد، آن گاه در رفتارها نمود پیدا کرده و زوایای فکری افراد ریشه می­دواند و در برابر شبهات ناشی از کج­فهمی که آفت سبک زندگی است فرد مستحکم گردیده و مقاومت می­ کند و انحرافات تبلیغات رسانه­ های در آنها موثر نخواهد بود و شخص به صورت فعال (نه منفعل) مقابله و به دفع آن پرداخته و به تقویت مبانی خود اقدام خواهد نمود.

هرگاه نقش آموزه­ های صحیح دینی همراه با استدلال­ های عقلی برای افراد روشن می­ شود، و دین تنها برای زندگی اخروی و قیامت تلقی نگردد، بلکه تاثیر آن در دنیا -که مقدمه­ ی آخرت است- بهتر فهم شود آن گاه می توان ادعا کرد که به سبک و روش زندگی اسلامی دست یافته ایم. (فرمهین فراهانی، 1391، 268) و تنها به بعد فردی آن توجه نشود، بلکه جنبه اجتماعی دین بسیار مهمتر و بارزتر است تا جایی که در آیات و روایات متعدد بر جماعت تاکید شده است. « وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَميعاً وَ لا تَفَرَّقُوا» (آل عمران/ 103)؛ « إِنَّما أَعِظُكُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنى‏ وَ فُرادى‏» (سبا/ 46) ؛ " َ فَإِنَّ يَدَ اللَّهِ مَعَ الْجَمَاعَة" (صبحی صالح، بی­تا، کلام ،127) دانشمندان غربی نیز بر این باور رسیده که دین خداباورانه، معنا خاصی به زندگی بخشیده و زندگی را برای ما بهتر و هدفدار  می کند و همه به دنبال دفع شر خواهند بود.(پویا، 1386، 126و 132)

هر چه بصیرت افراد در هدف­مندی و معنادار دار بودن زندگی بیشتر شود مشکلات روانی و آسیب­های اجتماعی کاسته می­شود.(نبی­الهی، 1391، 27) و فرد به رضایت­مندی خواهد رسید و به کمال فردی و اجتماعی پیش خواهد رفت و آموزه های الهی را با جان و دل پذیرا خواهد بود و از رذایل اخلاقی که در قرآن به آن اشاره شده و از آن منع نموده باز داشته خواهد شد. در نتیجه گناه و خطا را به صورت ملموس درخواهد یافت و چهره­ی حقیقی مفاسد اجتماعی که به سبک و زندگی انسانی و الهی ضربه می­زند را دفع خواهد کرد.