بسیج هنرمندان فارس- شمس الدین
محمد حافظ ملقب به خواجه حافظ شیرازی و مشهور به لسان الغیب و ترجمان‌الاسرار
در شیراز متولد شد. درباره تاریخ ولادت، نام و هویت پدرش در مآخذ موثق و قابل
اعتماد قدیم ذکری به میان نیامده است.
اطلاعات چندانی از خانواده و اجداد
خواجه حافظ در دست نیست و ظاهراً پدرش بهاءالدین نام داشته و مادرش نیز اهل کازرون
بوده‌است. در اشعار او که می‌تواند یگانه منبع موثّق زندگی او باشد اشارات اندکی از
زندگی شخصی و خصوصی او یافت می‌شود. آنچه از فحوای تذکره‌ها به دست می‌آید بیشتر افسانه‌هایی
است که از این شخصیّت در ذهن عوام ساخته و پرداخته شده‌است. با این همه آنچه با تکیه
به اشارات دیوان او و برخی منابع معتبر قابل بیان است آن است که او در خانواده‌ای از
نظر مالی در حد متوسط جامعه زمان خویش متولد شده است.
او
در جوانى به آموختن قرآن، ادبیات عرب و علوم اسلامى پرداخت و در تفسير،كلام، حكمت
و ادب تبحر يافت. از آنجا که قرآن را از حفظ بود به همين سبب «حافظ» تخلص مي‌كرد.
دوران جوانی حافظ با افول سلسله
محلی اتابکان فارس و تسلط خاندان اینجو بر فارس مصادف بود. حافظ که در همان دوره به
شهرت والایی دست یافته بود مورد توجه و امرای اینجو قرار گرفت و پس از راه یافتن به
دربار شيخ ابواسحاق اينجو (744ـ 754 هـ .ق) مقام و مرتبه والایی یافت . از آنجا که
شیخ ابواسحق اینجو امیری عادل، دانشمند و ادب‌دوست بود،حافظ از لطف وی بهره‌مند شد
. از این رو، شیخ ابواسحق اینجو ممدوح حافظ شد به طوری که وی در اشعارش از وی با القابی
چون «جمال چهره اسلام» و «سپهر علم وحیاء» یاد کرده و مراتب حق‌شناسی خود را نسبت به
وی بیان داشته است. حافظ مکرر از ابواسحق اینجو، دوران سلطنتش و رجال عهد وی ياد كرده
است.
ظاهراً از مشايخ و علماى عهد اين
پادشاه،كسانى مانند شيخ امين‌الدين بليانى، قاضى عضدالدين ايجى و قاضى مجدالدين شيرازى،
تا حدى مربى و حامى حافظ بودند. بعد از دوران یاد شده دوره امارت امير مبارزالدين محمد
مظفر، مؤسس سلسله آل مظفر، که با سختگيرى و تعصب بسيار همراه بود سبب نارضایتی حافظ
را فراهم آورد. اما چنان که از دیوان اشعار حافظ پیداست دوران سلطنت جانشينان امیر
مبارزالدین یعنی شاه شجاع و شاه منصور برای وی مطلوب بوده، زیرا حافظ آنها را مورد
مدح قرار داده است.
شغل حافظ
در دوران امارت شاه شیخ ابواسحاق
به دربار راه پیدا کرده و احتمالاً شغل دیوانی پیشه کرده‌است
علاوه بر شاه ابواسحاق در دربار
شاهان آل مظفر شامل شاه شیخ مبارزالدین، شاه شجاع، شاه منصور و شاه یحیی نیز راه داشته‌است.
شاعری پیشه اصلی او نبوده و امرار معاش او از طریق شغلی دیگر (احتمالاً دیوانی) تأمین
می‌شده‌است. در این خصوص نیز اشارات متعددی در دیوان او وجود دارد که بیان کننده اتکای
او به شغلی جدای از شاعری است، از جمله در تعدادی از این اشارات به درخواست وظیفه
(حقوق و مستمری) اشاره دارد.
اواخر زندگی این شاعر بلندآوازه
ایران مصادف با حمله امیر تیمور گورگانی به شیراز بود. حافظ احتمالاً در 791 هـ .ق
درگذشت. او بیشتر عمر خود را در شیراز گذراند و جز یک سفرکوتاه به یزد و بندر هرمز
همواره در شیراز بود. اشعار وی نه تنها در سرتا سر ایران بلکه در خارج از ایران نیز
از شهرت بسزایی برخوردار است. ديوان حافظ، بنابر مشهور، اولين بار به وسيلة يكي از
ياران و شاگردانش به نام محمد گلندام تدوين يافته است.تاكنون شروح متعددي بر اين ديوان
نگاشته شده است و ترجمه های گوناگونی به زبان‌های مختلف از اين اثر صورت گرفته است.
حافظ از شاعران برجسته ادب فارسی
پیش از خود چون فردوسی، نظامی گنجوی، مولانا و سعدی تأثیر فراوانی گرفته و بر شاعران
پس از خود نیز تأثیر فراوانی نهاده است. از جمله افرادی که از حافظ تأثیر پذیرفته‌اند،
می‌توان به گوته آلمانی اشاره کرد که دیوان شرقی – غربی خود را تحت تأثیر و در نتیجه
الهامات دیوان حافظ سروده است.
تفأل با ديوان حافظ و حكايات و
قصه های بسياری كه در باب فال وجود دارد، از شهرت و قبول فوق العادة او در نزد عموم
فارسی زبانان حكايت دارد.
در مورد سال درگذشت او اختلاف کمتری
بین مورخان دیده می‌شود و به نظر اغلب آنان ۷۹۲ ق است. از جمله در کتاب مجمل فصیحی
نوشته فصیح خوافی (متولد ۷۷۷ ق) که معاصر حافظ بوده و همچنین نفحات الانس تألیف جامی
(متولد ۸۱۷ ق) به‌صراحت این تاریخ به‌عنوان سال درگذشت خواجه قید شده‌است. محل تولد
او شیراز بوده و در همان شهر نیز روی در نقاب خاک کشیده است.
انتهای پیام/ 224224
