روسیه تحویل اس ۳۰۰ را به ایران آغاز کرد

سال ۲۰۰۷ میلادی بود که خبر امضای یک قرارداد نظامی میان ایران و روسیه تبدیل به خبر اول بیشتر رسانه‌های جهان شد: "ایران از روسیه سامانه موشکی اس۳۰۰ خرید".

 

جمهوری اسلامی ایران و شرکت "روس آبارون اکسپورت" شرکت دولتی صادرات و واردات تسلیحات و تجهیزات نظامی روسیه در سال ۲۰۰۷ قراردادی را امضا کردند که به‌ موجب آن، این شرکت موظف شد ۵ آتشبار S۳۰۰ را به‌ ارزش حدود ۸۰۰ میلیون دلار به ایران تحویل دهد.

 

اما دیمیتری مدودف رئیس جمهور وقت روسیه سه سال بعد و در سال ۲۰۱۰ میلادی با صدور فرمانی، تحویل سامانه موشکی اس۳۰۰ به ایران را ممنوع کرد.

 

"اس۳۰۰" یک سامانه موشکی سطح‌ به‌ هوای دوربرد با قابلیت استفاده در تمامی ارتفاع‌هاست. از این سامانه به‌ عنوان نوع تکمیلی سامانه پدافندی اس۲۰۰ یاد می‌شود که ایران با به‌کار گیری توان داخلی، موفق به بهینه‌سازی آن نیز شده و قرار است موشک‌های صیاد نیز مکمل موشک‌های این سامانه پرقدرت شود.

 

اس۳۰۰ در حال حاضر یک خانواده است و انواع مختلفی از این سامانه با کاربردهای متفاوت در وزارت دفاع روسیه تولید شده است. هم‌اکنون اس۳۰۰ پی‌ام‌یو (S-۳۰۰PMU) به‌عنوان یکی از مرگبارترین و پیشرفته‌ترین سامانه‌های موشکی خانواده اس۳۰۰ است که توانایی ردیابی و انهدام حدود ۱۰۰ هدف را دارد. آن‌ طور که روس‌ها اعلام کرده‌اند، زمان آماده‌سازی این نوع از سامانه‌ها، حدود ۵ دقیقه‌ است که این خود یکی از ویژگی‌های مهم سامانه موشکی اس۳۰۰ پی‌ام‌یو به شمار می‌رود.

 

همزمان با لغو این قرارداد از سوی دولت روسیه، جمهوری اسلامی ایران نیز به دادگاه بین‌المللی در این‌ باره شکایت کرد و نهایتا دادگاه، رای خود را صادر و روسیه را محکوم کرد و مقرر شد که مسکو طبق قرارداد، خسارت لغو این قرارداد که چیزی در حدود ۴میلیارد دلار اعلام شده بود را به تهران بپردازد.

 

چندی بعد و در سال ۲۰۱۳، روزنامه «کامرسانت» چاپ روسیه با انتشار خبری، اعلام کرد که "ولادیمیر پوتین" رئیس‌جمهوری روسیه در تاریخ ۱۲ آگوست به ایران سفر خواهد کرد تا با حسن روحانی رئیس جمهور جدید ایران مذاکره کند.

 

بنابر آنچه کامرسانت آن زمان منتشر کرده بود، "پوتین در مذاکرات خود در تهران قصد دارد دو مسئله مهم برای روسیه را مورد بررسی قرار دهد که یکی از آنها فروش سامانه‌های موشکی «آنتی-۲۵۰۰» به ایران در ازای سامانه موشکی «اس-۳۰۰» است."

 

سامانه دفاع موشکی آنتی-۲۵۰۰ نیز همانند اس۳۰۰، یک سامانه پدافندی قدرتمند است که می‌تواند به‌ طور همزمان ۲۴ هواپیما را در فاصله ۲۰۰ کیلومتری هدف قرار داده و یا با حمله ۱۶ موشک بالستیک به‌صورت همزمان مقابله کند.

 

اما ایران بلافاصله با این پیشنهاد مخالفت کرد و خبرگزاری ریانووستی به نقل از سید محمودرضا سجادی سفیر وقت ایران در مسکو نوشت که وی ضمن ردّ پیشنهاد مسکو برای تحویل سیستم دفاع موشکی جایگزین برای اس-۳۰۰، تأکید کرده است: سیستم دفاع هوایی پیشنهادی از سوی روسیه قابلیت همگرایی با سیستم دفاعی ایران را ندارد.

 

اما ماجرا ادامه داشت تا اینکه ۳۰ دی ماه سال گذشته نیز، در جریان سفر ارتشبد سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه به تهران، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح پس از دیدار وزرای دفاع دو کشور گزارش داد که "ایران و روسیه برای حل و فصل مشکل سامانه موشکی اس۳۰۰ به توافق رسیده‌اند" و دوشنبه هفته جاری نیز، ولادمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه نیز با صدور فرمانی، رسما ممنوعیت تحویل سامانه موشکی اس ۳۰۰ به ایران را لغو کرد، تا توافق وزرای دفاع ایران و روسیه در تهران، یک قدم دیگر به اجرایی شدن نزدیک‌تر شود.

 

جمهوری اسلامی ایران در کنار تمام ماجراهای دریافت سامانه پدافندی اس۳۰۰، اما کار ساخت یک سامانه پدافندی به نام باور۳۷۳ (اس۳۰۰ ایرانی) را نیز همزمان با کارشکنی‌ها در تحویل نمونه مشابه روسی را آغاز کرد.

 

امروز، چند سال از آغاز کار تولید سامانه مشابه اس۳۰۰ گذشته است؛ امیر اسماعیلی، فرمانده قرارگاه پدافند هوایی ارتش (۹ شهریور سال ۹۲) درباره روند تولید سامانه موشکی باور، گفته بود: درباره باور ۳۷۳ باید باور داشته باشیم که به نقاط خوبی رسیده‌ایم. مهمترین اصل این است که باور ۳۷۳ به مرحله "باور" رسیده و مشکل فنی در این بخش نداریم. زیرسیستم‌های این سامانه نهایی شده و بخشی از تست‌های فنی و تست‌های عملیاتی هم صورت گرفته اما بخش درون سیستمی آن امسال(سال۹۲) انجام خواهد شد.

 

اگر چه هنوز هیچ مسئولی درباره موشک‌ها، رادارها و دیگر سامانه‌های باور ۳۷۳ سخنی نگفته است اما در جریان رژه روز ارتش در ۲۹ فروردین ماه سال ۸۹، لانچرهایی رونمایی شد که بسیار شبیه لانچرهای سامانه موشکی اس ۳۰۰ بود و بسیاری از کارشناسان نظامی، آن لانچرها را همان لانچرهای سامانه باور ۳۷۳ نامیدند.

 

بعدها هم در جریان بازدید، علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی از نمایشگاه دستاوردهای وزارت دفاع، شبکه خبر سیما فیلمی از بازدید پخش کرد که در آن موشک و رادار ردگیر سامانه باور ۳۷۳ به نمایش گذاشته شده بود.

 

اگر چه این شبکه اعتنایی به این رادار و موشک نکرده بود و تنها، تصاویر آن در حالی که رئیس مجلس در حال بازدید از نمایشگاه بود، پخش شد و این، اولین تصاویر از موشک و رادار ردگیر سامانه باور ۳۷۳ بود که به نمایش درآمد که البته شاید ناخواسته هم بود.

 

این موشک که باور ۳۷۳ هم نام‌گذاری شده است، بسیار به موشک صیاد ۳ یعنی همان موشکی که آن هم به طور شاید ناخواسته در همان نمایشگاه توسط شبکه خبر سیما به نمایش درآمد، شبیه بود ولی ضخامت بدنه و طول موشک باور، کمی بزرگتر از موشک صیاد ۳ به نظر می‌رسد.

 

ناگفته نماند که خودرو فوق سنگین ذوالجناح نیز اندکی بعد رونمایی شد و تصاویری از همان لانچرها (لانچرهای باور ۳۷۳) پشت آن نصب شده بود و این یعنی، لانچرهای این سامانه قرار است که توسط این خودرو حمل شود.

 

حدود ۸ سال از قرارداد اولیه ایران و روسیه برای دریافت اس ۳۰۰ روسی و چند سال هم از آغاز تولید یک سامانه ایرانی و مشابه اس۳۰۰ روسی به نام باور ۳۷۳ می‌گذرد؛ رئیس‌جمهور روسیه شخصا با صدور دستوری ممنوعیت تحویل سامانه موشکی اس ۳۰۰ به ایران را لغو کرده و وزارت دفاع روسیه هم اعلام کرده که، "اس-۳۰۰ را فورا به ایران تحویل می‌دهیم". در طرف مقابل، سردار دهقان وزیر دفاع ایران نیز امروز گفته است، "امسال (۲۰۱۵ میلادی) سامانه موشکی اس۳۰۰ را تحویل خواهیم گرفت" و فرمانده قرارگاه پدافند هوایی ارتش هم می‌گوید: خبرهای خوبی از «باور۳۷۳» در ۲۹ فروردین اعلام خواهیم کرد.

 

تحویل سامانه اس ۳۰۰ روسی و پایان یافتن فرآیند ساخت اس ۳۰۰ ایرانی یا همان سامانه موشکی باور ۳۷۳ و قرار گرفتن این ۲ سامانه پدافندی در کنار یکدیگر، نفوذناپذیری آسمان ایران و به خصوص مراکز حساس کشور را کامل خواهد کرد.