سلحشور رفت، موسی ناتمام ماند/ نگاهی کوتاه برخالق سریال یوسف پیامبر

بسیج هنرمندان فارس-  فرج‌ الله سلحشورنیا، زاده ۱۳۳۱ در قزوین متولد شد. سلحشور،بازیگر، چهره‌پرداز، نویسنده و کارگردان ایرانی بود. او فعالیت هنری خود را با بازی در فیلم توبه نصوح (۱۳۶۱) به کارگردانی محسن مخملباف آغاز کرد. سلحشور کارگردانی مجموعه‌های تلویزیونی تاریخی-مذهبی چون ایوب پیامبر، مردان آنجلس و یوسف پیامبر را برای صدا و سیما در کارنامه دارد.

در ۲۷ دی ۱۳۹۴، ریه‌های او از کار افتاد و بستری شد.پسر او، ۲۷ بهمن ۱۳۹۴ گفت پزشکان امیدی به بهبود پدرش ندارند و حالش وخیم است. فرج الله سلحشور که به سرطان ریه مبتلا بودروز هشتم اسفند ۱۳۹۴، در ۶۳ سالگی، درگذشت.

ارتباط با حوزه علمیه قم

 در آیین اختتامیه تجلی اراده ملی؛ فرج‌الله سلحشور جایزه خود را به حوزه علمیه قم تقدیم کرد. سلحشور هنگام دریافت جایزه خود گفت:

یوسف پیش از آنکه خروجی و حاصل سینما باشد، حاصل زحمات علمای دین و خروجی تفاسیر علمای اسلام عزیز است…آنچه در فیلم حضرت یوسف (ع) دیدید حاصل آموخته‌های من از محضر بزرگان دین است و لذا بیش از آنکه لایق این هدیه بدانم، آن را به حوزه علمیه قم تقدیم می‌کنم.

در ادامه مراسم یکی از روحانیون حاضر در مراسم، به نمایندگی از حوزه علمیه قم، جایزه فرج‌الله سلحشور را دریافت کرد.

ماجرای حضور فرج‌الله سلحشور در سینمای ایران با «توبه نصوح» شروع شد. فیلمی به کارگردانی محسن مخملباف که سلحشور در آن بازیگر بود.

بعد از آن در فیلم‌های دیگری بازی کرد و در کارنامه‌اش همکاری با کسانی چون محمدرضا هنرمند، رسول ملاقلی‌پور، مجتبی راعی و شهریار بحرانی به چشم می‌خورد.

اما داستان کارگردان شدن او از سال ۷۲ آغاز شد. زمانی که «ایوب پیامبر» را ساخت و بعد راهش را با «مردان آنجلس» و «یوسف پیامبر» ادامه داد.

سلحشور اهل زد و بند نبود

فرهنگ نیوز در یادداشتی سلحشور را فردی معرفی میکند که اهل زد و بند نبوده است، نویسنده این یادداشت معتقد است تنها مشکل سلحشور در سینمای ایران ادبیات بی پرده او می باشد ومی نویسد:

شاید عده ای معتقدند باشند تنها مشکل سلحشور ادبیات رک ، صریح و بی پرده اش بود. اما بر کسی پوشیده نیست که او زبان سرخ داشت  و از بر باد رفتن سر سبزش بیمناک نبود. او حرف حق می زد و هرجا احساس  می کرد حق دارد بی پرده سخن می گفت؛ بی هیچ ملاحظه و دغدغه‌ای! سلحشور اهل زد و بند نبود و برای خوش‌آمد دیگران اعتقادش را در گلو خفه نمی کرد! برایش مهم نبود پس از طرح انتقاد، برایش کف می زنند یا با موجی از هوچی گری جامعه روشنفکری سینما مواجه می شود.

در واقع سلحشور را باید یک منتقد تند و تیز به سینمای فاسد غرب دانست. سینمایی که حالا رگه هایی از آن نیز سینمای ایران به چشم آمده و فضای آن را تحت تاثیر قرار داده است.

کارگردان یوسف پیامبر در این باره می گفت: «در جمهوری اسلامی مسئولان مملکت به سینماگر پول می دهند می گویند به ارزش های ما اهانت کن. این کاری است که خودمان داریم می کنیم. این را من از پخمگی و از بلاهت می دانم. در هیچ جای دنیا چنین رسمی نیست که دولتمردها بیایند پول مردم را بدهند به یک‌سری سینماگر بگویند به مبانی ما و به همان مردم اهانت کن. در حالی که در خود اروپا که ظاهرا آزادی بیان وجود دارد، اگر یک فیلمساز علیه کسی یک فیلم بسازد آن را ممنوع‌الکارش می‌کنند و نابودش می کنند. »

پروژه ناتمام موسی (ع)

فرهنگ نیوز در ادامه به پروژه نا تمام سلحشور اشاره می کند: او که به خوبی توانست یک تصویر خوب از یوسف پیامبر را به جهان مخابره کند،  در صدد بود  تا موسی واقعی را به دنیا بشناساند. موسایی که در آغوش فرعون پرورش یافت و سرانجام در مقابل او هم ایستاد. اما تاریخ تحریف شده است و همین تحریف دغدغه امروز سلحشور بود . او می خواست موسی‌ای را به دنیا بشناساند که در قرآن آمده نه موسی‌ای که ساخته دست برخی سودجویان است.

اما از آنجایی که او سیاست‌مدار نبود، رک و صریح و بی پرده حرف زده بود و همه پل‌های پشت سرش را خراب کرده بود،  در این پروژه دست تنها بود تا جاییکه برای تامین هزینه تولید آن شماره حساب اعلام کرد تا مردم پول به حساب او واریز کنند:

 «ما شماره حساب اعلام می‌کنیم تا مردم پول واریز کنند. اگر با این هزینه‌ها بودجه سریال به حد نصاب نرسید هرکسی که تمایل داشت می‌تواند با فکس شماره فیش، پول خود را پس بگیرد.»

وی با انتقاد از مسئولانی که برای کمک به این پروژه پیش قدم نمی شدند می گفت:

"اگر فیلم‌سازان و مسئولان ما واقعاً ضد صهیونیست بودند باید کمک می کردند تا سریال حضرت موسی (ع) را بسازیم که هنوز این اتفاق نیفتاده، یادم هست چندی پیش فیلمی که صهیونیست‌ها از حضرت موسی ساخته بودند به نمایش درآمده بود که به عقیده من بدتر از آن نمی‌شد حضرت موسی و قومش را نشان داد. همه ما می‌دانیم که در نگارش سریال حضرت موسی (ع) 24 نفر از علما نقش داشتند و بزرگان دینی ما این کار را تایید کردند اما جالب است که در ساخت این سریال هیچ‌گونه دخالتی نداریم و حتی برای ساخت آن هم پیشقدم نمی‌شویم. حال در این شرایط باید پرسید که تفاوت ما با صهیونیست‌ها در چیست‌ آنها در این حوزه فیلم‌های دروغین می‌سازند و ما که پتانسیل ساخت حقایق را داریم چنین سریال‌هایی را نمی‌سازیم".

مدتی بعد سلحشور خبر از کلید خوردن پروژه حضرت موسی می دهد:

"به زودی پیش تولید این سریال کلید خواهد خورد و در حال حاضر مشغول برآورد هزینه‌های این سریال هستیم. خدا رو شکر مدیران تلویزیون، دکتر سرافراز و  پورمحمدی و دوستانشان با هرچه سریعتر تولید شدن پروژه حضرت موسی (ع) موافق هستند و در جلساتی که با این عزیزان داشتیم نظرات مثبتی رد و بدل شد".

دعا کنید، سرطان دارم!

اما این خبر خیلی زود تحت تاثیر خبر مریضی وی قرار گرفت و مردم و حتی منتقدان سلحشور نیز نگران سلامتی او می شوند": برخی رسانه‌ها پیش از این بار‌ها از من پرسیده‌اند که آیا شما سرطان دارید یا خیر؟ از آن‌جائیکه در ابتدا این عارضه در حد یک عفونت ساده ریوی بود و مراحل درمان آن سپری می‌شد، اعلام کردم که "باور نکنید که من سرطان دارم". اما حالا دیگر حقیقتاً سرطان ریه دارم و دروغ نیست که می‌گویند شیمی درمانی می‌شوم و مراحل جلوگیری از پیشرفت این غده سرطانی بدخیم توسط پزشکان دنبال می‌شود. من در راه اعتلای سینمای ایران حرص زیادی خوردم، زیاد بحث کردم تا این سینما مأمنی باشد برای ترویج انقلاب اسلامی و نه اشاعه دهنده تفکرات و مبانی تفکری غرب. پزشکان اعتقاد دارند بیماری پیشرفت زیادی داشته اما مردم مسلمان ما دعا کنند ان شاءالله سلامتی حاصل خواهد شد".

اما حتی سرطان هم نمی تواند سلحشور را از پا بنشاند: "در صورت بهبودی کامل امسال پروژه حضرت موسی (ع) را کلید می‌زنیم . به دستور پزشک، به علت عارضه سرطان ریه تا زمان بهبودی نسبی در منزل بستری هستم. ساخت سریال حضرت موسی(ع) حداقل چهار سال و حداکثر پنج سال زمان می‌برد".

پرده آخر / فرج الله سلحشور درگذشت

 فرج‌الله سلحشور کارگردان سریال «یوسف پیامبر» که مدتی به‌دلیل ابتلا به سرطان ریه در بیمارستان بستری بود، دار فانی را وداع گفت. حالا دیگر فرج الله سلحشور در بین ما نیست. اما امید می رود مسیر ارزشمندی که دغدغه سینما و فرهنگ و هنر کشور بود در هنرمندان ما ادامه پیدا کند. سینمایی که فارغ از تجربیات آکادمیک و فنی به زیربنا و پایه های استواری به نام "عقیده" نیاز دارد.