جمعه ۲۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۱:۰۹:۵۸
- روز تصویب برجام به نام «بدعهدی آمریکای جنایتکار» در تقویم رسمی ثبت شود
- نقشه آمریکایی برای مهندسی اجتماعی ایران
- حرکت خزنده نفوذی ها به داخل ساختارهای نظام
- هشت سنت غلط ازدواج از نگاه رهبر انقلاب
- عکس نوشته/ جریان FATF چیست؟
- 10 نکته اساسی در خصوص اهداف آمریکا با راهبرد FATF علیه انقلاب اسلامی
- پروژه ویژه نفوذ این بار برای کودکان و نوجوانان ایران
طوفان نمکی و ایجاد منطقه شبه کویری؛ حاصل خشکی اکوسیستم تالاب بختگان
یادداشت و گفتگو
ابوذر طوقانی؛ مدرس دانشگاه
تمدن نوین اسلامی بر آن است که با بهره گیری از دستاوردهای مفید تمدن مادی غرب، به ایجاد تمدنی نوین بپردازد که بتواند تمامی جنبه های تمدنی را دربرداشته باشد. برای حرکت تمدن نوین اسلامی در مسیر صحیح، آسیبهایی نظیر عدم پیروی از رهبری واحد، چالشهایی مانند فرهنگ مهاجم غربی و اختلاف افکنی در میان مسلمانان، و موانعی چون مشکلات اقتصادی جوامع مسلمان و عدم توجه به عقلانیت دینی وجود دارد.
چکیده: تمدن نوین اسلامی بر آن است که با بهره گیری از دستاوردهای مفید تمدن مادی غرب، به ایجاد تمدنی نوین بپردازد که بتواند تمامی جنبه های تمدنی را دربرداشته باشد. برای حرکت تمدن نوین اسلامی در مسیر صحیح، آسیبهایی نظیر عدم پیروی از رهبری واحد، چالشهایی مانند فرهنگ مهاجم غربی و اختلاف افکنی در میان مسلمانان، و موانعی چون مشکلات اقتصادی جوامع مسلمان و عدم توجه به عقلانیت دینی وجود دارد. توجه به نقش رهبران دینی، فکری، فرهنگی و گروههای مرجع و نخبگان در هدایت مردم راهکار اصلی فرهنگ سازی در جامعه و مقابله عملی با مشکلات و موانع است.
کلید واژگان: تمدن نوین اسلامی، آسیب شناسی، چالش، مانع، نخبگان، گروه های مرجع، تهاجم فرهنگی
طرح مساله:
تمدن نوین اسلامی که جوانه های شکوفایی آن با انقلاب اسلامی ایران پدیدار گردید، در سال های اخیر با بروز جنبش ها و قیام های مردمی در میان ملت های مسلمان جهان که با نام بیداری اسلامی شناخته شده است روندی رو به رشد به خود گرفته است. با الگوبرداری از انقلاب اسلامی ایران و مشاهده پیشرفت های شگرفی که با اتخاذ نگرشی نوین در فرایند تمدنی جهان صورت گرفته است، جرقه های بازیابی شوکت و عظمت گذشته تمدن اسلامی زده شده است. با توجه به عدم اقناع فکری و فرهنگی بشر از طریق پیروی و بهره گیری از تمدن های موجود و رویکرد و اقبال گسترده و روزافزون جوامع بشری به اسلام و فرهنگ و تمدن اسلامی که موجبات نگرانی دولت های غربی را نیز فراهم نموده است، لزوم هوشیاری و توجه دقیق در مساله ایجاد، پرورش و گسترش تمدن نوین اسلامی بیش از پیش نمایان است.
تمدن نوین اسلامی سعی بر آن داشته است که با بهره گیری از ابزارها، مواهب و دستاوردهای مفید تمدن مادی غرب، به ایجاد تمدنی نوین بپردازد که بتواند تمامی جنبه های تمدنی را در برداشته باشد. فرهنگ های جاری جوامع، توسعه امکانات ارتباطی و آسیب های آن، گروه های فکری- اجتماعی مختلف و نیز رویارویی تمدن های مستقر جهانی با فرایند تمدن سازی نوین اسلامی، باعث بروز آسیب ها، چالش ها و موانعی بر سر راه این تمدن گردیده است. برای وصول به هدف حرکت تمدن نوین اسلامی در مسیر صحیح خود، ضروری است بررسی گردد که: چه آسیب هایی متوجه این تمدن است؟ مهمترین چالش های پیش روی آن چیست و چه موانعی بر سر راه آن قرار گرفته است؟
1. تعریف آسیب، چالش و مانع:
اگر بخواهیم به اختصار تعریفی از این سه واژه و تفاوت آنها بیان کنیم می توان چنین گفت که آسیب اجتماعی هر نوع رفتاری است که با ارزشهای شناخته شده جامعه در تعارض باشد و باعث اختلال در کارکرد فرد، خانواده یا جامعه بشود.در واقع آسیب مساله ای درونی است که از درون تمدن ریشه گرفته و مرتبط با شیوه رفتار مردمان است. از سوی دیگر چالش به مشکلات بزرگ و بغرنجی گفته می شود که در مسیر یک جریان یا حرکت ایجاد می شود و مقابله با آنها و حل مشکل با دشواری های زیادی روبروست. چالش می تواند از سوی هر دو نوع عوامل دورنی و بیرونی ایجاد گردد، هرچند اغلب چالش ها از بیرون تحمیل می شوند. سومین واژه، مانع، همچنان که از خود کلمه بر می آید به معنای بازدارنده و جلوگیری کننده است و چیزی است که باعث توقف حرکت و سد شدن یک جریان می شود. از این رو و با توجه به تفاوت های این سه دسته به بیان مهمترین عوامل هر کدام می پردازیم.
| آسیب اجتماعی هر نوع رفتاری است که با ارزشهای شناخته شده جامعه در تعارض باشد و باعث ا ختلال در کارکرد فرد، خانواده یا جامعه بشود.چالش به مشکلات بزرگ و بغرنجی گفته می شود که در مسیر یک جریان یا حرکت ایجاد می شود.مانع چیزی است که باعث توقف حرکت و سد شدن یک جریان می شود. |
2. آسیب های تمدن نوین اسلامی:
با عنایت به وضعیت فعلی ملت های مسلمان و جوامع اسلامی که در حال طرح ریزی و شکل بخشیدن به این تمدن نوین هستند می توان آسیب های زیر را بر شمرد:
2-1. عدم پیروی از رهبری واحد: هرگونه حرکت اجتماعی و فرهنگی در حال شکل گیری، برای جلوگیری از تشتت و چندگانگی در مسیر حرکت، نیازمند آن است که از مبدا واحدی هدایت و راهبری گردد.
در اینجا نباید این موضوع با تک محوری اشتباه گرفته شود. تمرکز و یگانه بودن اتاق فرمان چنین حرکت هایی لازمه به نتیجه رسیدن آن است. بدین معنا که ضروری است تفکرات و پیشنهادات مختلف و متنوعی که ممکن است از طریق متفکران و اندیشمندان و گروه های نخبه جامعه ارائه گردد در مرکز واحدی تجمیع و مورد نقد و بررسی قرار گرفته و نتیجه نهایی برای اجرا تعیین گردد تا بتواند مورد قبول اکثریت جامعه قرار گیرد. در تفکر اسلامی – و به طور خاص شیعی- محوریت این تصمیم گیری ولایت فقیه است. (مهندسی تمدن اسلامی، عبدالعلی رضایی، ص62)
بر مبنای این مقدمات، یکی از آسیب هایی که به شدت تمدن نوین اسلامی را تهدید می کند عدم پیروی از رهبری واحد و نداشتن اتاق فکر و تصمیم گیری است. در تاریخ موارد متعددی از تمدن ها و حرکت های تمدنی فکری و فرهنگی به چشم می خورد که در اثر تشتت آرا و عدم تصمیم گیری واحد، نتوانسته اند دوام چندانی داشته باشند.
آنچه مسلم است این است که وظیفه گروه های مرجع در این حوزه بسیار خطیر است و بر آنان است که با توجه کامل بر این مساله زمینه ساز ایجاد و گسترش تمدن نوین اسلامی گردند.
2-2. کم تحمل بودن در رسیدن به نتیجه مطلوب: حرکت های فرهنگی و تمدنی، به واسطه ماهیتی که دارند فرایندی زمان بر داشته و نیازمند صبر، استقامت، پشتکار و توانمندی های بالقوه و بالفعل فراوانی هستند. از جمله آسیب های جدی که این حرکت را به شدت با مخاطره روبرو می کند کم تحمل بودن در رسیدن به هدف آرمانی و نتیجه مطلوب است.
2-3. انحراف از مسیر و ماهیت سیاسی و غیر دینی برخی از جنبش ها: رویه حرکت های بیدارگرانه و ضد استعماری و با ماهیت مبارزه با غرب، به سرعت در حال افزایش و گسترش است. با توجه به سرعتی که این گونه فعالیت ها دارند تشخیص و دقت نظر در بطن حرکت ها و توجه به ماهیت آنها بسیار ضروری است. سیاست زدگی و افسون قدرت باعث سو استفاده از اینگونه جریان های مردمی و خیزش ها به سوی تشکیل تمدنی نوین می گردد. (همان، ص163) در بعضی از موارد پس از موفقیت اولیه حرکت، ماهیت واقعی آن به تدریج تغییر یافته و مبتنی بر منافع مادی و سیاسی که می تواند ملی گرایانه محض و غیر دینی باشد، نمود پیدا می کند و ماهیت درونی اسلامی آن مورد غفلت واقع می شود.
| یکی از آسیب هایی که به شدت تمدن نوین اسلامی را تهدید می کند عدم پیروی از رهبری واحد و نداشتن اتاق فکر و تصمیم گیری است |
3- چالش های تمدن نوین اسلامی
در راه ایجاد و توسعه تمدن نوین اسلامی مشکلاتی وجود دارد که غلبه بر آنها مشکل است. نمونه هایی از این گونه مشکلات که می توان آنها را چالش قلمداد کرد عبارتند از:
3-1. فرهنگ مهاجم غربی: تهاجم فرهنگی از جمله مهمترین چالش ها در روند استقرار تمدن نوین اسلامی در جامعه است. فرهنگ و تمدن غربی که با تکیه بر ابزارها و امکاناتی که در قرون اخیر بدان دست یافته است در تلاش است که بتواند سیطره فرهنگی خود را بر تمام جوامع بشری افکند. بدین روی تمدن غربی در تلاش است فرهنگ مادی صرف که همه چیز را در مادیات و منافع دنیوی می بیند در تمام جوامع تبدیل به فرهنگ غالب نموده و راه را بر هر نوع بدیلی ببندد. چالش جدی تمدن نوین اسلامی در تقابل با این تهاجم فرهنگی و بیرون راندن آن از لایه های مختلف اجتماع است. با توجه به تلاش های فراوانی که غرب در حداقل صد ساله اخیر در راستای گسترش فرهنگ خود در سطح جهانی نموده است توانسته است از طرق مختلف موفقیت های فراوانی را کسب کند. رواج فرهنگ مصرف گرایی و تجمل در جوامع از جمله نتایجی است که در اثر این تلاش ها ایجاد شده است. (مقابله با تهاجم فرهنگی، محمد مدنی بجستانی، ص84)
| فرهنگ و تمدن غربی در تلاش است که بتواند سیطره فرهنگی خود را بر تمام جوامع بشری افکند. |
3-2. اختلاف افکنی در میان مسلمانان: چالش بسیار جدی که امروزه اکثر کشورهای اسلامی با آن دست و پنجه نرم می کنند اختلافات قومی و مذهبی است. این مساله قرن هاست که به طرق مختلف ایجاد گردیده و بر آن دامن زده شده است.[1] در صورتی که وحدت در میان مسلمانان جاری گردد تحقق تمدن نوین اسلامی با سرعت بسیار بیشتری امکان پذیر خواهد بود. دشمنان به خوبی بر این نکته واقف گردیده و در تلاش هستند تا بتوانند این روند را با روش های گوناگون متوقف سازند. نمونه های این تلاش ها، ایجاد و حمایت از گروه های تروریست و ارهابی در میان مسلمانان و تقویت و پشتیبانی از آنان مانند طالبان و القاعده است.
3-3. طغیان مادی نگری در تفکر جامعه: مادی نگری از آثار مخربی است که تمدن غرب بر جوامعی که بر آنها تسلط پیدا می کند جاری می نماید. تفکرات صرفاً مادی و بر پایه منافع شخصی که چهره ویژه ای در مکاتب سیاسی و اجتماعی غرب دارد با گسترش در میان مسلمانان چالش بزرگی را در میان اقوام و جوامع مسلمان ایجاد نموده است. نگاه مادی غالب در تفکر تمدن غرب با امکانات نظامی که در اختیار مستکبران قرار داده است در تعارض جدی با دستورات و تعالیم اسلام قرار دارد. این تفکر و رویکرد باعث شده است که تلاش مردمان نه بر رفع مشکلات و حوائج اقتصادی، بلکه بر ثروت اندوزی و تجمل گرایی و تکیه و توجه به منافع شخص و مادی متمرکز گردد و مهمترین مشکلی که ایجاد خواهد نمود جلوگیری از جاری شدن فرهنگ اصیل اسلامی و به تبع آن ایجاد مانع در تشکیل تمدن نوین اسلامی خواهد شد. (زندگی در برزخ تمدن غربی و تمدن اسلامی، محمد مددپور، ص38)
| در صورتی که وحدت در میان مسلمانان جاری گردد تحقق تمدن نوین اسلامی با سرعت بسیار بیشتری امکان پذیر خواهد بود |
4- موانع تمدن نوین اسلامی:
بر سر راه تمدن نوین اسلامی، در کنار آسیب ها و چالش هایی که وجود دارد موانعی نیز باعث کندی حرکت و جلوگیری از انجام برنامه ها و تمدن سازی می گردد. نمونه هایی از این موانع را می توان این گونه نام برد:
4-1. مشکلات اقتصادی جوامع مسلمان: وضعیت اقتصادی و معیشتی جامعه همواره دغدغه اصلی متولیان و آحاد مردم بوده است. در واقع در صورتی که این مولفه با مشکل روبرو شود تاثیر فروانی بر سایر جنبه های مادی و معنوی جامعه خواهد گذاشت. احادیث فراوانی درباره فقر در کتب حدیثی موجود است و توجه به باب های مربوط به امر تجارت و مسائل مالی در احکام فقهی نشانگر اهتمام خاص اسلام بر این مساله بوده است. فرهنگ سازی و ایجاد تمدن نوین جز بر پایه ساخت های اقتصادی که توان اجرای آنها را داشته باشد امکان پذیر نخواهد بود. منظور از این بحث رفاه کامل مادی جامعه نیست، بلکه ایجاد ثبات اقتصادی و جلوگیری از برهم ریختگی در این حوزه کمک زیادی بر پیشبرد اهداف فرهنگی خواهد نمود. (مهندسی تمدن اسلامی، عبدالعلی رضایی، ص93)
البته یکی از ضروریات حل مسائل اقتصادی نیز ارائه راهکارهای فرهنگی و بالابردن وضعیت فکری جامعه و دادن قوه درک و فهم دقیق مسائل بر مردمان است تا مسئولان امر را در رسیدن به اهداف مطلوب خویش یاری نمایند.
4-2. عدم توجه به عقلانیت دینی: یکی از موانع اصلی پیشرفت در جامعه اسلامی دگم اندیشی دینی و مذهبی و عدم توجه به عقلانیت دینی است. اشاعره و اخباریان نمود اولیه و اصلی این نوع تفکر بوده اند. پویایی دستورات و احکام دینی که به اصطلاح فقه پویا نامیده شده است یکی از جنبه های مهم اسلام است که در میان برخی از جوامع مورد غفلت واقع شده و یا در برخی موارد دیگر با افراط مواجه گردیده و آسیب های جدی وارد نموده است.
عمده مشکلات و فاصله هایی که میان احکام و دستورات دینی و رفتار و فرهنگ مردم در جوامع مختلف بروز نموده است ریشه در نبود عقلانیت دینی داشته و عدم تفکر و تعقل رهبران دینی در احکام و بازنگری همراه با تفسیر و توضیح درست آن می باشد. از سوی دیگر عقلانیت صرف بدون داشتن سبقه و رنگ دینی و عدم مراجعه به ضروریات دین، باعث کج روی های زیادی شده است. هر دو لبه این بحث که همانا تکیه بر عقل بدون توجه به تعالیم دینی و بر خلاف آن دگم اندیشی و عدم اعتنا به تفکر و استنتاج عقلی در فرایند احکام فقهی مانع حرکت درست تمدن نوین اسلامی خواهند شد. (درآمدیبرسرمایةاجتماعیبرپایهعقلانیت دینی، فاطمه براتلو و محمد صنایع، ص211)
| یکی از موانع اصلی پیشرفت در جامعه اسلامی دگم اندیشی دینی و مذهبی و عدم توجه به عقلانیت دینی است |
4-3. انحراف و کج فهمی در گروه های مرجع: گروه های مرجع در جوامع از اهمیت فراوانی در عرصه فرهنگ سازی و ایجاد مدنیت نوین برخوردار می باشند. هرچه این گروه هابهتر و بیشتر در مسیر صحیح و اسلامی حرکت کنندتمدن سازی نوین اسلامی بادقت و سرعت بالاتری صورت خواهد گرفت. به یقین یکی از راهها و راهبردهای اساسی مبارزه با تهدید های فرهنگی و مقابله با هجمه تمدنی و فرهنگی دنیای غرب، تأکید بر روی هویت و اصالتها و ارزشهای دینی جوامع اسلامی و بالتبع تجدید اعتلای تمدن اسلامی میباشد، علی الخصوص برای نسل های جوان و نیز نخبگان و تحصیل کردگان جامعه که به عنوان گروه های مرجع شناخته شده اند. انحراف و غرب زدگی در میان این طبقه از جامعه منجر به ایجاد انحراف و دور شدن از اهداف و آرمان های تمدن نوین اسلامی خواهد شد. (جامعه شناسی غرب گرایی، علی محمد نقوی، ص135)
نتیجه گیری:
تمدن نوین اسلامی که در سال های اخیر روند ایجاد و تکوین آن در حال صورت گرفتن است با توجه به وضعیت اقتصادی، فکری و فرهنگی جوامع اسلامی و تلاش ها و مقابله های صورت گرفته از سوی غرب با آسیب ها، چالش ها و موانعی روبرو گردیده که از جمله آنها می توان به عدم پیروی از رهبری واحد، تعجیل در رسیدن به نتیجه مطلوب، انحراف از مسیر و ماهیت سیاسی و غیر دینی برخی از جنبش ها، فرهنگ مهاجم غربی، اختلاف افکنی در میان مسلمانان، طغیان مادی نگری در تفکر جامعه، مشکلات اقتصادی جوامع مسلمان، عدم توجه به عقلانیت دینی و انحراف و کج فهمی در گروه های مرجع اشاره نمود.
راهکارهای مقابله با این چالش ها و موانع را می توان چنین بیان کرد:
کم تحمل بودن در رسیدن به نتیجه مطلوب: گروه های مرجع در این زمینه وظیفه دارندبا آگاه ساختن بدنه جامعه و توده مردم از این موضوع، انتظارات و توقعات آنان را نسبت به این جریان واقعی ساخته و با تشریح وضعیت موجود و اهداف و آرمان های مطلوب جامعه تمدن نوین اسلامی از سرخوردگی و ناامیدی مردم جلوگیری کنند. بدیهی است در این راه می بایست در برابر شبهه افکنی ها و تلاش هایی که مخالفان و گروه های رقیب، از آمادگی کافی ذهنی و فکری برخوردار باشند.(مهندسی تمدن اسلامی، عبدالعلی رضایی، ص37)
انحراف از مسیر و ماهیت سیاسی و غیر دینی برخی از جنبش ها: دقت در تطابق فعالیت ها و اهداف با مبانی اسلامی و نیز شناساندن رهبران و مجریان حرکت ها پیش از رسیدن به مراحل نهایی.
فرهنگ مهاجم غربی: متفکران و اندیشمندان حوزه تمدن نوین اسلامی می بایست با ارائه راهکارها وروشنگری در میان مردم و همچنین تلاش در معرفی اهداف و نتایج پنهان فرهنگ های مهاجم غربی و آثار و نتایج مخرب آن تلاش نمایند تا این چالش جدی تبدیل به فرصت های مغتنمی برای هدایتگری بیشتر در جامعه گردد. بهره گیری مناسب و به روز از همان ابزارهایی که در روند تهاجم فرهنگی مورد استفاده غرب قرار می گیرد از جمله ماهواره و اینترنت در جهت مقابله با آن از راهکارهای مناسبی است که می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
اختلاف افکنی در میان مسلمانان: راهکار اصلی در فرهنگ سازی و روشنگری در میان جوامع مسلمان است. این وظیفه می بایست توسط دولتمردان از یک سو و از سوی دیگر توسط اهل فکر و فرهنگ و متفکران و اندیشمندان و رهبران دینی انجام پذیرد. (استراتژى وحدت در اندیشه سیاسى اسلام، سید احمد موثقى، ص38)
طغیان مادی نگری در تفکر جامعه: بازخوانی و یادآوری تعالیم و دستورات دین مبین اسلام در این حوزه و بیان شیوا و در زبانی قابل پذیرش و امروزین از سوی رهبران فکری و فرهنگی جامعه و تلاش برای گسترش روحیه تعاون و همیاری در میان مسلمانان و اجرای درست احکام و قواعد اقتصادی اسلام نظیر احکام تجارت، خمس و زکات
| گسترش روحیه تعاون و همیاری در میان مسلمانان و اجرای درست احکام و قواعد اقتصادی اسلام نظیر احکام تجارت، خمس و زکات راهکار مبارزه با طغیان مادی گری است |
مشکلات اقتصادی جوامع مسلمان: فراهم ساختن زمینه های مناسب جهت فعالیت صحیح اقتصادی، جلوگیری از سو استفاده های مالی در میان گروه های مرجع، مبارزه با مظاهر آشکار فقر و زدودن آن از چهره جامعه
عدم توجه به عقلانیت دینی: ارائه الگوهای برجسته تفکر صحیح عقلانی بر پایه اصول و مبانی دینی پرداخت و نخبگان و اندیشمندان اسلامی را به سوی این مسیر روانه نمود.
انحراف و کج فهمی در گروه های مرجع: برای مقابله با این مانع می بایست اقدام به اعتلا و بالا بردن وضعیت آموزش و پرورش و حوزه تحصیلات تکمیلی و اهمیت قائل شدن به این حوزه نمود. با آموزش صحیح مبانی فکری و فرهنگی و تامین و تهیه کتب و منابع آموزشی به ویژه در حوزه علوم انسانی از انحراف در گروه های مرجع و از غرب زدگی آنان جلوگیری نمود و به تبع آن هدایت صحیح مخاطبان گروه های مرجع که عموم مردم جامعه هستند دست یافت. (تمدن نوین اسلامی: مجموعه مقالات پانزدهمین جشنواره بین المللی پژوهشی شیخ طوسی(ره)، ص89)
فهرست منابع:
1. درآمدی برسرمایة اجتماعی بر پایه عقلانیت دینی، فاطمه براتلو و محمد صنایع، نامه پژوهش فرهنگی،سال دهم، دورة سوم ، شمارة ششم، تابستان 1388.
2. مهندسی تمدن اسلامی (الزامات و موانع)، عبدالعلی رضایی، چاپ اول، قم، انتشارات فجرولایت، 1386.
3. مقابله با تهاجم فرهنگی، محمد مدنی بجستانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1374.
4. جامعه شناسی غرب گرایی، علی محمد نقوی، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1363.
5. زندگی در برزخ تمدن غربی و تمدن اسلامی، محمد مددپور، کتاب نقد، شماره 5و6، 1376 و 1377.
6. استراتژى وحدت در اندیشه سیاسى اسلام، سید احمد موثقى، چاپ اول، قم، دفتر تبلیغات اسلامى، 1370 و1371
7. تأملی بر مسأله‌ی وحدت اسلامی از دیرباز تا دیروز با تکیه بر جنبش اتحاد اسلام، محمدحسین اردوش، چاپ اول، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، معاونت فرهنگی، 1384.
8. تمدن نوین اسلامی: مجموعه مقالات پانزدهمین جشنواره بین المللی پژوهشی شیخ طوسی، جمعی از مؤلفان زیر نظر حسین خیری، چاپ اول، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی 1391.
[1]. برای مطالعه بیشتر :تأملی بر مسأله‌ی وحدت اسلامی از دیرباز تا دیروز، محمدحسین اردوش، ص10
