محیط زیست خلیج فارس(قسمت ششم یا قسمت آخر)

راضیه زارع،دکتر محمود ترابیان، دکترخسروموحد،ابوذر زارع

1-    دانشگاه آزاد اسلامی، واحدیزد ،گروه معماری،یزد، ایران

2-    استادیاروعضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی

3-    استادیاروعضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی 

4-    دانشگاه آزاد اسلامی، واحدداریون ،باشگاه پژوهشگران جوان، شیراز، ایران

در (قسمت اول)با محیط زیست در درون معنای اکولوژی بنیادی ترین مفهوم این است که سخن درباره یک فضای فرهنگی است که در این غضا همه چیز با همه چیز مربوط می شود .این فضا "محیط زیست"است.(قسمت دوم)همان گونه که محیط جهانی در میان نقاط و مردم دور از هم ، شبکه های جهانی روابط اجتماعی اقتصادی می آفرینند ، محیط دهکده جهانی نیز بیانگر سطح دیگری از رابطه متقابل میام مردم ومکان های دور ذز هم است.(قسمت سوم) صدف های مروارید ساز به قدری در خلیخ فارس زیاد بودند که با چشم دیده می شدند.(قسمت چهارم) پوشش های مرجانی که پس از جنگل ها دومین ثروت زیستی محسوب می شوند به شدت در حال نابودی اند

حفاظت از محیط زیست

اندیشه حغاظت از محیط زیست بویژه آب دریاها واقیانوس وآبهای بین المللی ، منطقه ای و ساحلی کشور ها با این متعلق که منافع تمامی کشورها در گرو سالم بودن آنها میسر وممکن می باشد و همگان باید در حفظ آن کوشا باشند واینکه بدون مشارکت همگان آینده ای تاریک برای بشر در پیش خواهد بود در سالهای اخیر شکل گرفته و پیش از هر زمان دیگری ضرورتی وحیاتی می باشد.

اندیشه حفاظت از محیط زیست در پیوند با دیگر بیم ها، دغدغه ها و امیدهای بشر در اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره سوم گره خورده و عزمی ملی ، منطقه ای و فرا منطقه ای و جهانی را می طلبد .عزمی که باید همراه با کمک دولت ها و سازمان های بین المللی منسجم شده و به منصه ظهور برسد.

متاسفانه کشورهای منطقه خلیج فارس ، پروتکل ها وآیین نامه های اجرایی برای حفظ محیط زیست ندارند.از سوی دیگر حدود 500کنوانسیون در رابطه مستقیم و غیر مستقیم با مبحث محیط زیست در دنیا وجود دارد که این کنوانسیون های بین المللی متاسفانه با هم ناهماهنگ بوده و هرکدام موضوعی خاص را دنبال می کند چرا که فی نفسه الذاته تخصصی و منطقه ای می باشند و در عمل ایزار مالی و فنی لازم نداشته و در اجرا با مشکل مواجه هستند.

جمهوری اسلامی ایران با تدوین وارائه آیین نامه ها وپروتکل ها  وموافقت نامه های زیست محیطی متکی بر اهداف مشترک کشورهای منطقه و تلاش در جهت معرفی وامضا این موافقت نامه ها حفظ محیط زیست دریایی برای منطقه خلیج فارس می تواند بستر مناسبی را برای همکاری منطقه ای وبین المللی با محوریت رعایت اصول زیست دریایی بوجود آورده و ضمن تثبیت جایگاه محوری خود می تواند به الگوی منطقه ای تبدیل شود .در این راستا جهت کنترل مومهار هرنوع آلودگی در این پهنه آبی، مشارکت و همکاری همسایگان آن بیشتر از هر موضوعی می بایست مد نظر قرار گیرد.تعهد به کنوانسیون های مختلف (کویتو...)مدیریت مناسب در رفع آلاینده های کارخانجات و...) نظارت دقیق ومتعدد بر تردد شناورهای مختلف و... می تواند به عنوان گام های اولیه در رسیدن به مهار آلودگی در خلیج فارس به شمارآید(16)

نتیجه گیری:

خلیج فارس به عنوان یک اکوسیستم منحصر به فردونیز به عنوان یک آبراه حیاتی بین المللی علاوه بر آسیب های ناشی از تردد نفت کش ها ونیز استخراج  نفت از فلات قاره ، جنگ اول ودوم خلیج فارس ونیز به لحاظ رشد شهر نشینی، توسعه فعالیت های صنعتی وبهره برداری غیر منطقی از منابع شدیدا در زیر فشار قرار دارد و این دریا به محل تخلیه حجم عظیمی از فاضلاب های شهری و صنعتی تبدیل شده است لذا در جهت بهسازی وپاکسازی این اکوسیستم از آلودگی ها؛ همکاری های زیست محیطی کشورهای پیرامون خلیج فارس در جهت تصمیم گیری صحیح وراهبردی ضرورت داشته و هم چنین رعایت دقیق قراردادهای بین المللی ، جلوگیری از آلودگی دریایی و ترابری صحیح قوانین وضوابط محیط زیست دریایی جزو ملزومات هستند.کشورهای خلیج فارس باید با تدبیر و کارآیی خاص هرچه بیشتر در حفظ محیط زیست این منطقه کوشا باشندو برای جلوگیری از به خطر افتادن اکوسیستم آبی منطقه حداکثر تلاش خود را انجام دهند، اگرچه در این زمینه پژوهش های فراوان انجام شده ولی آلودگی های زیست محیطی خلیج فارس به خصوص آلودگی های نفتی، اکوسیستم این منطقه را تهدید می کند و این امر لزوم همکاری کشورهای متعهد در جهت کاهش خطرات زیست محیطی را بیش از پیش می طلبد.اکوسیستم خاص این منطقه به علت دارا بودن شرایط اکولوژیکی خاص و توان های محیطی و بهره گیری هایی که از محیط ومنابع آن می شود در معرض مخاطرات دائم ومستمر قرار دارد، سهم اصلی آگاهی از حساسیت محیطزیست خلیج فارس در مقابل آلودگی ها ولزوم اعمال ضوابط دقیق جهت حفظ آن مربوط به کشورهای خوزه خلیج فارس می باشد.همان طور که آلودگی وتخریب دریا از مرزهای ملی ومنطقه ای فراتر می رود، حفاظت از آن نیز محدود به مرزهای ملی نمی شود وخلیج فارس نیز از این امر مستثنی نیست وبدون همکاری کشورهای ساحلی اصولا حفاظت از این منطقه امکان پذیر نمی باشد.

منابع:

1- اتوتایل، ژئاروید، دالبی ، سیمود، روتلج، پاول، اندیشه های ژئوپلتیک در قرن بیستم، ترجمه محمد رضا حافظ نیا وهاشم نصیری، دفتر مطالعات  سیاسی وبین المللی ، چاپ اول،1380،ص110.                                                                            

   2- اتوتایل، ژئاروید، دالبی ، سیمود، روتلج، پاول، اندیشه های ژئوپلتیک در قرن بیستم، ترجمه محمد رضا حافظ نیا وهاشم نصیری، دفتر مطالعات سیاسی وبین المللی ، چاپ اول،1380،ص431.

3- اتوتایل، ژئاروید، دالبی ، سیمود، روتلج، پاول، اندیشه های ژئوپلتیک در قرن بیستم، ترجمه محمد رضا حافظ نیا وهاشم نصیری، دفتر مطالعات سیاسی وبین المللی ، چاپ اول،1380،ص434.         

4- الکس دنچف ودن کوهن، دیدگاههای بین المللی درباره خلیج فارس، ترجمه محمد حسین آریا، تهران، دفتر مطالعات سیاسی وبین المللی ،1375، ص425.

5- امیدی، علی،حقوق بین الملل وساختن جزایر مصنوعی در خلیج فارس، ماهنامه اطلاعات سیاسی –اقتصادی، سال بیست ویکم، شماره نهم ودهم، خرداد وتیر 1386ص73.

6- برآبادی ، محمود،1384، شهرهای ساحلی ، ماهنامف علمی پژوهشی شهرداری، ش71

7- بری، جان، محیط زیست و نظریه اختماعی ، مترجمان حسن پویان ونیره توکلی، تهران، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست،1380، ص37-38.

8- بونفو،ادوارد،1375، آشتی انسان و طبیعت، ترجمه صلاح الدین محلاتی، مرکز نشر دانشگاهی تهران

9-  بهروز دهزاد،حفاظت از محیط زیست خلیج فارس ، عاملی برای همبستگی کشورهای پیرامون آن، در مجموعه مقالات پنجمین سمینار خلیج فارس ، تهران ، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه ،1373.

10- پالمر، جوی ای ،آموزش محیط زیست در قرن بیست ویکم، ترجمه علی محمد خورشید دوست، انتشارات سمت، چاپ اول،1382،72.

11- حسن آقایی، عبداله ،1383، شکست اصلاحات جهانی محیط زیست، فصل نامه ی صلح سبز، سال ششم، شماره 12،ص23.

12- دانسفهانی ، زهرا،6/11/1385، مرگ مرجانها در آبهای خلیج فارسwww.PersianGeo.com

13- رنجبر، دکتر محسن وندیری ، مژگان، ارزیابی مسائل زیست محیطی خلیج فارس، مجموعه مقالت همایش ملی جایگاه خلیج فارس در تحولات استراتژیک جهان دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار.1387.

14- رستمی،علی اکبر ، نقش غرب در رقابت تسلیحاتی منطقه خلیج فارس، مرکز مطالعات و تحقیقات دفاعی ندسا؛ پاییز 1382،ص147.

15- ژیزل، اسکورو،آب وهواومحیط زیست(عوامل محلی آب وهوا).ترجمه شهریار خالدی ، تهران،1372،14.

16- غناری، پیمان،،حفاظت محیط زیست در خلیج فارس، مجموعه مقالات سمینار بررسی خلیج فارس، تهران ، اردیبهشتچاپ دوم.1369.

17- کینگ، مایکل وکینگ ، سارا، آموزش محیط زیست.اقیانوس ها و نواحی ساحلی ،ترجمه محمد دانش ، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست ، چاپ اول.1380،ص32.

18- کینگ، مایکل وکینگ ، سارا، آموزش محیط زیست.اقیانوس ها و نواحی ساحلی ،ترجمه محمد دانش ، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست ، چاپ اول.1380،ص29.

19- کینگ، مایکل وکینگ ، سارا، آموزش محیط زیست.اقیانوس ها و نواحی ساحلی ،ترجمه محمد دانش ، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست ، چاپ اول.1380،ص30.

20- محمودیان، علی اکبر،خلیج فارس، آلوده ترین محیط زیست تاریخ جهان، مجله ایرانمهر، مرداد ماه1370

21- مقدم ، محمد رضاوهمکاران، ، تاثیر آلودگیهای نفتی بر عناصر زیست محیطی خلیج فارس، مجموعه مقالات همایش ملی جایگاه خلیج فارس در تحولات استراتژیک جهان ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار.1387

22- موسوی شفائی، نسید مسعود،فت خلیج فارس وامنیت ملی ایالات متحده ، فصلنامه سیاست، دوره 38 شماره 3 ، پاییز 1378ص 315.

23- همایون، ناصر،خلیج فارس، تهران ، انتشارات دفتر پژوهش های فرهنگی،1380،ص110.

24-Demko,George  jWood,William B،Reordering The World,Published in United State America, by Westiview.inc،1994،141.

25-Demko,George  jWood,William B،Reordering The World,Published in United State America, by Westiview.inc.1994،279.

26-Glassner Martin Ira،Political Geography Published in Canada،1993،605.

27-ابداع روشی جدید برای کاهش آلودگی های نفتی خلیج فارس ، روزنامه جام جم(24/9/86)

28-توانمند سازی زنان وتوسعه پایدار وحیط زیستwww.Aftab.ir

29-راهی برای نجات ماهی ها ومرجان هاwww.Shmimnet.com