توانمندسازي معلمان در حوزه فناوری اطلاعات

فرايندهاي شناختي موجود در آموزش سواد رسانه‌اي

آموزش سواد رسانه‌اي كه عبارتست از شناخت اطلاعاتي و انتقاد از رسانه، تكنيك‌ها و تأثيرات آن، در برگيرندۀ آن دسته از فرايند‌هاي شناختي است كه در انديشه‌هاي انتقادي مورد استفاده قرار مي‌گيرند. برخي از اين فرايندها عبارتند از:

1. فهم و نقد سبك‌هاي زندگي مصرفي كه در رسانه‌ها اشاعه مي‌يابد.

2. فهم و نقد اختلاف و اغراض سياسي و ايدئولوژيك پنهان در محتواي رسانه‌ها.

3. فهم و نقد آثار و پيامدهاي اخلاقي، اجتماعي و فرهنگي محتواي رسانه‌ها.

4. فهم و نقد شرايط و مناسبات مادي توليد محتواي رسانه‌اي مثل آگهي‌هاي تجاري كه در جهت تأمين منافع اقتصادي و كسب سود مادي صاحبان سرمايه است.

5. فهم و نقد بازنمایي‌ها و كليشه‌سازي‌هاي منفي اقليت‌هاي فرهنگي، قومي، جنسيتي و نژادي در رسانه‌ها(کرباسیان)

توانایی‌هاي مرتبط با سواد رسانه‌اي

برخي از توانایی‌هایي كه مي‌توان در سايۀ سواد رسانه‌اي كسب كرد از این قرارند:

1. توانایی استفاده از تكنولوژي روز از جمله كامپيوتر، براي پردازش و توليد اطلاعات.

2. توانایی نتيجه‌گيري در مورد روابط علّي و معلولي، ميان گزارش‌هاي رسانه‌ها و واكنش عمومي.

3. توانایی تشخيص تأثير تحريف، كليشه‌سازي، تبليغات و خشنونت در رسانه‌هاي ديداري.

4. توانایی تشخيص تفسير و بوجود آوردن تصويرهاي بصري.

5. توانایی مصرف انتقادي و نه منفعلانه از رسانه‌ها.

6. توانایی اتخاذ رژيم مصرف رسانه‌‌اي؛ كسي كه از سواد رسانه‌اي برخوردار است مي‌تواند به درستي تصميم بگيرد؛ كه چه مقدار و چگونه از غذاهاي رسانه‌اي استفاده کرده و در معرض چه بخش‌هائي از رسانه قرار بگيرد.

7. توانایی تجزيه و تحليل اجتماعي، سياسي و اقتصادي رسانه‌ها(كانسيداين،1379).

ارایه مدل آموزشی سوادرسانه ای

آموزگاران ومعلمان درتدریس سوادرسانه ای به چارچوب رسانه ای نیازدارند.این چارچوب همان مدل درسی است که به مدد آن می توان درکی روشن ازتنوع عوامل ﭙیچیده ودر هم تنیده به دست آورد.دراین بخش به تبیین مدلی می ﭙردازیم که توسط ادی دیک بر اساس چارچوب انتقادی طراحی وتوسعه یافته وبعدهاعده ای دیگر آن رااصلاح کرده اند می ﭘردازیم.این مدل می تواندالگوی خوبی برای آموزش درایران به شمار آید.

سه حوزه ای که به کمک آن می توان ﭘرسش هایی را ﭘروراند که درفهم انتقادی دانش آموزان موثرباشند عبارتنداز:متن،مخاطب،تولید.

(قاسمی،1385)

متن

متن یک تولید رسانه ای است که بررسی می شود.این تولیدرسانه ای ممکن است متن یک برنامه تلویزیونی ،متن یک کتاب،ﭘوستر،سرودمردمی یاجدیدترین مد و... باشد.دراین حوزه با دانش آموزان درباره نوع متن بحث می شودوتفاوت انواع متون تبیین میگردد.بنابراین دانش آموزان می توانندمعنی تفکیکی متون راتشخیص دهندکه چگونه معانی باارزش های مجازی در متن یا متون دیگرارتباط می یابند.

مخاطب

کسی که یک متن رسانه ای رادریافت می کند،خواه آن متن،خواندن یک کتاب یادیدن فیلمی درسینما باشدمخاطب محسوب می شودمتون اغلب برای مخاطبانی که به وسیله تبلیغات گران اغوا شده اند،طراحی می شود.درفرایندآموزشی،برای دانش آموزان تشخیص مخاطبان متن امر مهمی است تئوری ارتباطات نوین می آموزد که مخاطبان ازطریق معانی ارتباط برقرار می کننداین ارتباط بازتابی ازﭘیشینه فرهنگی،مهارت ارتباطی،سن و... است.بنابراین معنای متن چیزی نیست که به وسیله انتقادات معلمان وحتی دیگران تعیین شودبلکه دریک ارتباط ﭘویا وتغییرﭘذیرمیان خواننده ومتن تعیین می شود.نقش معلم همکاری با دانش آموزان برای توسعه مهارت هایی است که به آنها اجازه خواهددادتامطالعه وخواندن فعال رافراهم آورد خواندنی که حوزه معانی ممکن دریک متن وارزش هاوتمایلات ﭘیچیده وضمنی درمعانی آنها را بشناسدوبه افرادی که می توانند معانی راانتخاب کنند اختیاروتوانایی ببخشد.

تولید

به هرچیزی که درساخت یک متن رسانه ای به کارمی روداشاره داردنظیر مالکیت فناوری وسرمایه ها،موسسات مربوطه ،موضوعات قانونی ،رمزهای مشترک،روشها،تنش هادرفرایند آفرینش دانش آموزان اغلب به واسطه جزییات وترفندهای تولید مجذوب می شوندمهم این است که معلم روابط میان جنبه های مختلف تولید ودوحوزه گسترده مخطب ومتن رامورد تمرکز قرار دهد(قاسمی،1385).

فراگيري و افزايش دانش رسانه اي نيازمند يك دگرديسي در نوع و فضاي آموزشي است. اين فضا در سال هاي اخير تا اندازهاي دستخوش تغييرات جدي شده است . اين تغيير در برابر تغييرات پرشتاب دنياي ما ناچيز است اما مدارس باز و مدارس هوشمند طي دو دهه اخير تا اندازه اي اين تغييرات را پوشش داده اند.

مدارس هوشمند

مدرسه هوشمند موسسه آموزشي است كه درجهت فرآيند يادگيري وبهبود مديريت به صورت سيستمي نظام يافته بازسازي شده تا كودكان رابراي عصر اطلاعات آماده سازد . در اين مدرسه كنترل و مديريت آن مبتني بر فناوري رايانه و شبكه است و محتواي اكثر دروس آن هوشمند و سيستم ارزشيابي و نظارت آن الكترونيكي است. مدارس هوشمند از دستاوردهاي مهم توسعه فناوري اطلاعات دربرنامه هاي آموزش و پرورش است كه فوائد و آثار و نتايج آن نه تنها درمحيط آموزشي تاثيرات خود را خواهد داشت بلكه تحولي نوين همراه باتجارب واقعي محيط زندگي نوآموزان و فرداي آن ها خواهد بود. در

مدرسه هوشمند، فلسفه آموزشي براين موضوع تاكيد دارد كه هركس بيشتر توانايي رسانه ايي و دانش رسانه ايي دارد مي تواند بيشتر بياموزد وبرنامه آموزشي به گونه اي طراحي شده كه تمامي نيازهاي متفاوت وتوانايي هاي نوآموزان را پوشش دهد . تحولات علمي در سال هاي اخير به خصوص در زمينه فناوري اطلاعات لزوم تجديد نظر در امرآموزش وپرورش را صد چندان كرده است تا بتوان از اين طريق همگام با تحولات علمي و اطلاعات هزاره جديد حركت نمود( يوسفي،1387).

در مدرسه هوشمندنقش معلم از انتقال دهنده دانش به راهنما ، نقش دانش آموز از مصرف کننده منفعل دانش به عضو فعال ، خلاق ، نقاد و مشارکت جو و نظام ارزشیابی نتیجه محور به نظام فرایند محور تغییرخواهد کرد. در مدارس هوشمند معلمان می توانند با استفاده از بانک های اطلاعاتی و برنامه های نرم افزاری دروس جدیدی را با توجه به نیازها و علائق دانش آموزان طراحی نمایند و یا دروس موجود را تغییر داده و اصلاح کنند. در مدرسه هوشمند دانش آموزان سرعت یادگیری خود را تعیین می کنند. ساعات یادگیری محدود به ساعات مدرسه نیست و دانش آموزان در هر لحظه که اراده کنند کلاس های دلخواهشان را از طریق برنامه های رایانه ای در اختیار خواهند داشت. نقش معلمان در این مدارس از آموزش و ارزشیابی دانش آموزان به پیگیری آموزش فردی آنان تغییر می یابد و معلمان فرصت بیشتری برای رشد و بالندگی حرفه ای خود از طریق مطالعه، برقراری ارتباط با همکاران و بهبود مهارتهای تدریس و ... خواهند یافت(سمﭘاد).

ازآنجاکه درحال حاضرمعلم محوري پایه آموزش و پرورش درکشور می‌باشد، به روزكردن مدارس، استفاده ازفناوری‌های روز، برخورداری ازخلاقيت‌های نوین درآموزش وپرورش ونیز اهميت دادن به توانايي‌هاي دانش‌آموزان، لازمة این تحوّل می‌باشد. هوشمند‌سازی مدارس يك اقدام مدبّرانه در راستای سند چشم انداز نظام، تحول بنیادین آموزش و پرورش و سند توسعه فاوای آموزش و پرورش و ضرورتی انکار ناپذیر با هدف اجراي پيشرفته‌ترين روش‌هاي مدیریتی و آموزشي و نگاه علمی و فناورانه به وضعيت كنوني نظام آموزشي و پرورشی كشوراست که اعمال تغييرساختار و معماری اجرایی درآن‌ها باعث افزایش بهره‌وری و مدیریت زمان برای مدیران، کارکنان، معلمان، دانش‌آموزان و همچنین اولیای دانش‌آموزان خواهد بود(راهبردتحولی وزارت آموزش وﭘرورش ).

نیازمندی های ایجادمدارس هوشمند

- بررسی راهبردهاي تأمین اعتبار براي استقرار مدارس هوشمند در کشور.

- بررسی مشکلات پیش روي دبیران جهت تولید محتواي الکترونیکی در مدارس هوشمند.

- بررسی راهبردهاي عملی جهت استقرار مدارس هوشمند در کلیه مدارس اعم از ابتدایی ،متوسطه.

- بررسی راهبردهاي ایجاد انگیزه در معلمان، دانش آموزان و اولیاء در جهت استقرار مدارس هوشمند.

- بررسی استانداردهاي موجود در تهیه محتواي الکترونیکی و نرم افزارهاي آموزشی.

- افزایش پهناي باند به منظور تبادل اطلاعات اینترنتی با همکاري اداره مخابرات.

- برگزاري مسابقات منطقه اي و ملی در زمینه تولید دروس الکترونیکی و رو شهاي آموزشی ساخت محیط وب.

- شناسایی متخصصین فن آوري و استفاده از نظرات و توانمندي هاي آنان)افضل خانی،1390).

توانمندسازي معلمان در حوزه فناوری اطلاعات

هر سازمان هدف های خاصی را برای آموزش منابع انسانی خود در نظرمی گیرد که در درجه نخست با توجه به طراحی راهبرد های سازمانی واستقرار و بسط آن تغییر می کند. در عین حال، هدف های عمومی آموزش عبارتند از: بهبود عملكرد، به روز نمودن اطلاعات كاركنان، حل مسایل شغلی و سازمانی، آماده سازی برای ترفیع و آشنا سازی كاركنان جدید با اهداف سازمان. آموزش، كارآمدترین ابزار و قوی ترین فرایند موجود برای انتقال دانش و مهارت به نیروی انسانی و تقویت آن برای انجام وظایف محوله می باشد. با توجه به تغییر وتحولات جامعه و نیاز سازمان ها و به منظورجلوگیری از اتلاف منابع، آموزش كاركنان از اهمیت ویژه ای برخورداراست. انواع آموزش كاركنان عبارتند از:

آموز شهای قبل از خدمت: در این آموزش ها تخصص های کلی و عمومی مربوط به محیط کار آموزش داده می شودوسازمان ها اقدام به ایجاد موسسات آموزشی مرتبط با رشته های دلخواه خود به صورت پودمانی می نمایند.ممکن است مدت این دوره ها از سه ماه تا یکسال باشد.

آموزش های بدو خدمت)توجیهی(:برای آشنایی کلی كاركنان با کار و محیط کار انجام می شود. هدفاصلی از این آموزش ها، آشنایی فردبا شغلی است که به او واگذار می شودو مربوط به محلی است که در آن کارخواهد کرد. شاغل در این دوره با محیط کار، وظایف، مسئولیت ها و حقوق خودو به طور کلی با نحوه پایه گذاری ارتباط سالم با سازمان آشنا می شود. این دوره ها به صورت الزامی و معمولا 60ساعت در نظر گرفته می شود.

آموزش های ضمن خدمت )بعداز ورود به خدمت(:آ موزش ضمن خدمت به مفهوم آموزش طی دوران خدمت است. هدف این گونه آموزش ها،ایجاد امکانات شغلی، آگاهی به وظایف و مسئولیت ها، تأمین مهارت، توانایی لازم برای ارتقا به مشاغل بالاتر وانطباق با وضع جدید است که خود به آموزش های شغلی، آموزش های تکمیلی و ارتقایی، آموز شهای تعالی سازمان،آموزش های آمادگی برای دوران بازنشستگی و آموزش مدیران )بهبودمدیریت( تقسیم می شود.(تاتاری،1391)

معلمين در مدارس هوشمند بايد مهارت‌هاي مورد نياز را در اين مدارس را فراگيرند. استفاده از نرم‌افزارهاي گرافيكي تنها بخشي از مهارت‌هاي مدارس هوشمند است.معلمين بايد بتوانند طرح خود را براي استفاده از محتواي الكترونيكي در برنامه درسي ارائه كرده و محتوا را تاليف نمايند(راهبردتحولی وزارت آموزش وﭘرورش ).

نتیجه گیری

سواد رسانه اي پاسخي ضروري، غير قابل اجتناب و واقع نگر نسبت به محيط الكترونيكي پيچيده و دائما در حال تغيير و تحول اطراف ما است.به عبارتي ديگر براي آن كه مخاطبين اختيار و كنترل خود را به دست رسانه ها نسپارند بايد از سطح دانش و فهميدن به سطوح بالاترحركت كنند و خود توليد علم نمايند و در واقع يادگيري معنادار داشته باشند، يعني بتوانند روابط حاكم ميان اجزا و عناصر را درك نمايند و عميق فكر كردن و عميق دانستن را بياموزند و از تفكر سطحي اجتناب نمايند؛ زيرا محصول يادگيري مهم نيست بلكه فرآيند يادگيري كه همان قدرت استدلال، تجزيه و تحليل، ارزشيابي، خلاقيت و پويايي مي باشدمهم است ؛ زيرا تكه هاي اطلاعا تي ما فراوان است و اين همان نكته اي است كه سواد رسانه اي به آن اشاره دارد.

از آنجايي كه رسانه ها منابع اطلاعاتي بي شماري را عرضه مي كنند و با توجه به قدرت عظيم رسانه ها و نقش روزافزون آنها در شكل دهي و انتقال ارزش ها و همچنين افزايش ميزان استفاده از رسانه ها بدون آن كه برخورد آگاهانه با آنها داشت ممكن است توان ما را از حالت مشاركت كننده فعال به صورت انفعالي و بي حركت در مقابل پيام هاي رسانه اي درآورد، مسئله مهارت هاي پردازش اطلاعات جديد و بازيافت اطلاعات ذخيره شده و تجهيز مخاطبين به ابزاردرك و پردازش پيام ها و اطلاعات رسانه اي امري اساسي خواهد بود. اگرافكار عمومي سواد رسانه اي را فرا نگيرند امپرياليسم خبري به وجودمي آيد.

معلمان در مدارس هوشمندبایستی خود راملزم به داشتن سواد رسانه ای کرده و آنرا به دانش آموزان منتقل نمایند تا اینده سازان ایران اسلامی با بینشی بصیرت گونه با همه وقایع برخورد کرده و هرآنچه درفضای سایبری،ماهواره ها و اینترنت مطرح می شود دربست نپذیرد و مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد تا از آسیب های جنگ نرم مصون بماند.

منابع

اعظمیان، مولود. (1391). راهکارها و شیوه های جذب فرزندان به نماز و مسجد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر گز .

افضل خانی،مریم. قدس، سولماز.(1390). فصلنامه فن آوري اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، سال دوم شماره اول .

امير انتخابي،شهرود،رجبي،مسعود.( 1387). بررسي و تحليل سطوح مختلف سواد رسانه اي، پژوهشكده تحقيقات استراتژيك، گروه پژوهش هاي فرهنگي و اجتماعي ؛تهران : مجمع تشخيص مصلحت نظام ، پژوهشكده تحقيقات استراتژيك.

بابايي راد، بیتا.(1387). تحقيقات استراتژيك، گروه پژوهش هاي فرهنگي و اجتماعي ؛تهران : مجمع تشخيص مصلحت نظام ، پژوهشكده تحقيقات استراتژيك.

تاتاری،مریم.اطهری،عاطفه.(1391).توانمندسازی منابع انسانی،نشریه داخلی معاونت طرح وبرنامه،شماره46،ص4-3.

تقی زاده، عباس .(1390) .ارتقای سواد رسانه ای زمینه کاهش آسیب های اجتماعی نوپدید فضای مجازی. دانشجوی دکتری علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی تهران.

خوشنویس، ناهید.(1389). سواد رسانه ای؛ ساز و کار مقاومت دربرابر تهاجم رسانه ها، ماهنامه علمي / تخصصي انجمن روابط عمومي ايران شماره 72 ،ص18.

راهبردتحولی وزارت آموزش وﭘرورش درتوسعه فناوری اطلاعات وارتباطات،هوشمندسازی مدارس،مرکزآماروفناوری اطلاعات وارتباطات.

صالحي اميري ، رضا .( 1387)سواد رسانه اي / پژوهشكده تحقيقات استراتژيك، گروه پژوهش هاي فرهنگي و اجتماعي ؛تهران : مجمع تشخيص مصلحت نظام ، پژوهشكده تحقيقات استراتژيك.

صياميان، حسن و شهرابی، افسانه.( ١٣٨٣) . ویژگی های باسواد اطلاعاتی در قرن بيست و یکم در: آموزش استفاده کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه ها، مراکز اطلاع رسانی و موزه ها مشهد ١و ٢ خرداد ١٣٨٣ . به کوشش رحمت اله فتاحی و ...دیگران. مشهد. سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.

فکوهی،ناصر) 1390(،آسیب شناسی سواد رسانه ای درایران، همشهری آنلاین.

قاسمی، طهمورث .(1385).سوادرسانه ای:رویکردی نوین به نظارت رسانه ای،دفتر مطالعات فرهنگی ،شماره مسلسل7957،کدموضوعی 270.

كانسيداين، ديويد.( 1379).درآمدي بر سواد رسانه‌اي، ناصر بليغ، تهران، اداره كل تحقيق و توسعه صدا، ص3و2.

مهد ى پور، مهرناز.(1392).سوادی که شایدشما نداشته باشید،روزنامه عصر نی ریز، شماره ي 504،ص14.

يوسفي،مجید.(1387). پژوهشكده تحقيقات استراتژيك، گروه پژوهش هاي فرهنگي و اجتماعي ؛تهران : مجمع تشخيص مصلحت نظام ، پژوهشكده تحقيقات استراتژيك.

www.sampad.razaviedu.ir.

http://www.hamshahritraining.ir/news-3401.

/انتهای پیام/224224