انجام گناه و تاخير توبه

از عالی ترین مقاماتی که خداوند برای انسان قرار داده ، مقام توبه است . این مقام آثار مهمی در دنیا هنگام مرگ و در برزخ و قیامت دارد. به تاخیر انداختن توبه گناه است. این حرف شیطان است که بگوییم پیر می شویم و توبه می کنیم. چه تضمینی وجود دارد که عمر آدمی تا پیری ادامه یابد . در نتیجه از این نظر توبه واجب فوری است.

گناهی که در ارتباط با مردم است مثل خوردن مال مردم با استغفار بخشیده نمی شود . هر گناهی توبه خاص خود را دارد (برگرداندن مال مردم) هر گنهکاری با توبه بخشیده می شود غیر از قاتلان اباعبدالله الحسین (ع) و کسانی که در کربلا مقابل حضرت ایستادند.

خداوند می فرمایند من عاشق توبه کار هستم. مخصوصا اگر توبه کار جوان باشد. خداوند می فرمایند هر چه قدر گناه داری حتی به اندازه کف روی دریا هم که باشد، من می بخشم . من حتی بسیاری از گناهانت را از فرشتگان هم پوشانده ام.

خداوند به انسان می گوید عبادت کم تو را قبول می کنم و گناه زیاد تو را می بخشم و از گناهانت چشم پوشی می کنم با این حال در قیامت به ائمه اطهار مقام شفاعت را دادم تا تو را شفاعت کنند. در قیامت چنان پر رحمتم را باز می کنم که حتی ابلیس هم امید دارد بخشیده شود. خداوند کریم در را به روی کسی نمی بندد او محبت و لطف بی نهایت است.

خداوند به گنهکاران مهلت می دهد اما خود انسان است که مهلت را از دست می دهد. خداوند به قوم نوح 950 سال مهلت داد. خداوند به پیغمبر فرمود اینان امت ضعیفی هستند . تو برای آنها توبه کن . پیغمبر می فرمایند هفته ای یک بار پرونده شما به من عرضه می شود وقتی عبادات شما را می بینم خوشحال می شوم و  وقتی گناهان تو را می بینم برایتان طلب عفو می کنم. اما اگر می خواهید توبه و بخشش سرعت بگیرد باید سراغ اباعبدالله الحسین (ع) برویم .

 پیامبر (ص) می فرمایند امام حسین (ع) سفینه نجات است . امام عسگری (ع) از قول پیغمبر می فرمایند خدا بر گریه کنندگان و عزاداران امام حسین(ع) صلوات می فرستد .  « صلی الله علی الباکین علی الحسین علیه السلام » حضرت رضا(ع) فرمودند واجب است به کسی مثل حسین (ع) هر گریه کننده ای، گریه کند.

واجب خیلی فوری

مهم ترین و شایع ترین قسم توبه، توبه از گناه و معصیت است که به غیر از امامان معصوم همه انسان ها به آن نیازمندند اما بر خلاف تصور ما این عمل یک کار تشریفاتی آن هم مربوط به شب های قدر یا روز عرفه و احیاناً دعای کمیل و مانند آن نیست بلکه بنابر نظر علما و فقها توبه یک واجب فوری است؛ چراکه حتی یک لحظه غفلت از آن ممکن است به قیمت هلاکت و شقاوت ابدی انسان تمام شود. توبه در هر زمانی قابل قبول و پذیرش است مگر زمانی که مرگ انسان فرا می رسد و انسان در آستانة انتقال به جهان آخرت قرار می گیرد. در آن صورت به تصریح قرآن توبه نتیجه ای نخواهد داشت و از آنجا که هیچ کس از زمان مرگ خود مطلع نیست به تأخیر انداختن زمان توبه می تواند به از دست دادن این فرصت حیاتی منجر شود.

از کدام گناه؟

خیلی ها فکر می کنند توبه مربوط به گنه کاران قهّار و آدم های خیلی خلاف است در حالی که هر گناهی چه کوچک و چه بزرگ توبه می خواهد. حتی در روایات آمده که کوچک شمردن برخی گناهان و توبه و استغفار نکردن از آنها یکی از مهم ترین عوامل هلاکت انسان هاست. روایت مشهوری از رسول خدا نقل شده که زنی به خاطر زندانی کردن یک گربه که منجر به مردن حیوان زبان بسته شد به جهنم افتاد. شاید این حیوان آزاری در مقابل بسیاری از گناهان دیگر آن چنان بزرگ به نظر نرسد ولی غضب خداوند را برای زن بدبخت به دنبال داشت.

حتی شیطان

گاهی برخی گنه کاران دچار این وسوسه می شوند که کار من از توبه گذشته و من با این همه گناه اگر توبه هم بکنم فایده ای به حالم نخواهد داشت در حالی که توبه باب رحمت بی کران خداوند است و به روی هیچ کس حتی گنه کارترین بندگان بسته نیست حتی اگر خود شیطان، خالصانه و صادقانه از اشتباهات خود توبه کند یقیناً خداوند توبه او را خواهد پذیرفت و نباید کسی را به خاطر زیادی و بزرگی گناهش از رحمت خداوند ناامید کرد.

البته در برخی ایات و روایات به این نکته اشاره شده که اگر ظلمت و شقاوت انسان به حد معینی برسد دیگر توفیق بازگشت و توبه صادقانه را نخواهد داشت ولی اگر گناهکاری قصد توبه کرد و به حالت شرمساری رسید معلوم می شود هنوز توفیق توبه و بازگشت دارد.

امان از حق الناس

اما اگر با گناه انسان حقی از انسانی دیگر ضایع شود یا همان «حق الناس» برگردن انسان بیفتد کار دشوارتر می شود زیرا قبل از توبه به درگاه خداوند باید رضایت آن بنده خدا را هم به دست بیاورد مثلاً اگر در دوران کودکی میوه ای از باغ همسایه کنده و نوش جان کرده یا توپ قلقلی معروفتان را که سرخ و سفید و آبی هم بود به زمین زدید و به هوا رفت و از قضا شیشه پنجره یک فلک زده ای را ریز ریز کرد و شما هم فلنگ را بستید الان جسارتاً باید بروید و به صورتی از مالباخته محترم حلالیت بگیرید.

اما اگر با گناه، آبرو و حیثیت بنده خدایی زیر سؤال رفت مثلاً خدای نکرده با غیبت، آبروی کسی را بردید حتماً لازم است به هر شکل ممکن یا برای آن بنده خدا در همان جمع و موقعیت اعاده حیثیت کنید و یا از خودش حلالیت بگیرید؛ اما مشکل زمانی است که به واسطه گناه و خطای انسان افرادی دچار انحراف فکری و عقیدتی یا عملی شوند که در این جا باید اولاً آنها را دوباره به راه راست برگردانید و سپس خود به درگاه حضرت حق توبه کنید. خلاصه باید خرابکاری های به وجود آمده به نحوی سروسامان داده شود تا توبه قبول شود والا یک توبه زبانی راهی به دهی نخواهد برد.

یک مشکل بزرگ

خیلی ها می پرسند آقا ما پس از این همه سال چه می دانیم حق کدام بیچاره ای را ضایع کردیم مگر یکی دوتاست؟ یا بر فرض بدانیم الان امکان پیدا کردن طرف را نداریم یا اصلاً بیچاره به رحمت خدا رفته حالا چه خاکی باید به سرمان بریزیم.

در این صورت اگر حق مالی بر گردن ما بود و صاحب حق از دنیا رفته می توانیم مبلغ بدهی را به ورثة او بدهیم و اگر فرد را نمی شناسیم یا نشانی او را نداریم با پرداخت «مظلمه» به حاکم شرع و یا صدقه دادن از طرف بندة خدا می توان به نوعی حساب ها را صاف کرد اما اگر حق، مالی نبود مثلاً غیبتی پشت سر طرف کرده بودیم و طرف از دنیا رفته، به ناچار باید با استغفار و خیرات به نیت او فردای قیامت بنده خدا را در رودربایستی قرار دهیم که از سر تقصیرات ما بگذرد؛ البته در خصوص این حلالیت طلبی ها توجه به دو نکته ضروری است:

1. اگر احتمال می دهیم طلب حلالیت از کسی در مسائلی مانند غیبت منجر به ناراحتی و کدورت جدیدی بشود نیازی به مطرح کردن مسأله با خود فرد نیست و باید در حد توان با دعا و استغفار از طرف فرد صاحب حق یا به هر طریق دیگر مشکل را حل کرد و اثر غیبت را از میان برد.

2. در بسیاری از موارد، ذکر اصل خطا و اشتباه ضرورتی ندارد و می توان به صورت مبهم و اجمالی در یک موقعیت مناسب از افراد حلالیت طلبید مثلاً پولی را به طرف بدهید و بگویید من مبلغی به شما بدهکار بودم و بابت تأخیرش عذر بخواهید و طلب حلالیت کنید حالا نیاز نیست بگویید روی ماشین صفر کیلومتر بنده خدا با کلید نوشته اید: «استقلال سرور پرسپولیسه» یا بالعکس! و یا در یک وقت مناسب مثل شب قدر یا روز عید یا در وقت عزیمت به یک سفر زیارتی به طرف بگویید اگر احیاناً حقی از شما بر گردن من است خواهش می کنم مرا حلال کنید و دیگر نگویید که در وقت خواستگاری بیچاره شما با خالی بندی خانواده دختر را منصرف کردید و عاشق بی نوا را ناکام گذاشتید...

نکته آخر

برای جلب رضایت خداوند و قبولی توبه، توصیه هایی هم از سوی معصوم(ع) شده که خیلی مناسب است برای جدی تر شدن عزم انسان بر توبه به آنها عمل شود مانند سه روز روزه گرفتن و انجام غسل توبه و خواندن دعاهایی مانند دعای اول مناجات خمس عشر در سحرهای جمعه. که یقیناً رضایت خدای کریم را جلب خواهد کرد خدایی که خودش فرموده «اگر بندگان گنه کار می دانستند چقدر مشتاق توبه و بازگشت آنها هستم از شوق جان می دادند.»