توصیه های آموزش و پرورش برای پیشگیری از رفتارهای پرخطر بین کودکان

دفتر مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش ، به مناسب «هفته مبارزه با اعتیاد و  آسیب های اجتماعی» ، توصیه هایی را درباره پیشگیری از رفتارهای پرخطر در بین کودکان و نوجوانان ، صادر کرد. متن این توصیه ها که در 10 بند صادر شده است ، به این شرح است:

 

کودکان و نوجوانان کشور ما ، با مخاطراتی روبرو هستند که سلامت روانی و اجتماعی ایشان را تهدید می کند. از جمله این مخاطرات ، رفتارهای پرخطر و آسیب های اجتماعی است که همه ما باید کوشش کنیم با شناخت دقیق و روزآمد این مخاطرات و با آگاهی از راهکارهای مراقبت از کودکان و نوجوانان در برابر این مخاطرات ، زمینه مصونیت بخشی ایشان را فراهم کنیم. « هفته مبارزه با اعتیاد و آسیب های اجتماعی» که از 22 تا 28 آبان ماه در مدارس کشور برگزار می گردد ، فرصتی است تا ضمن تبادل نظر در مورد این مخاطرات ، راهکارهای مراقبت از کودکان و نوجوانان در برابر آسیب های اجتماعی را بررسی و ترویج کنیم. برهمین اساس ، دفتر مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش ، توصیه هایی را در این زمینه ، تهیه و ارائه می کند.

 

کودکان و نوجوانان را بشناسیم: فرزندان ما به تناسب رشد جسمی و سنی شان ، تغییرات روانی و اجتماعی گوناگونی را پشت سر می گذارند. نخستین قدم برای کمک به کودکان و نوجوانان این است که این تغییرات را به خوبی بشناسیم و به تناسب آن ، سبک و شیوه های ارتباط با فرزندان ، دانش آموزان و کودکان و نوجوان را طراحی ، اصلاح و بهبود ببخشیم.

 

خطرات و عوامل مخاطره آمیز کودکان و نوجوانان را شناسایی کنیم. به همان اندازه که نگران بیماری ها و مخاطرات سلامت جسمی فرزندان مان هستیم ، باید توجه داشته باشیم و دقت کنیم که چه خطراتی سلامت روانی اجتماعی آنان را تهدید می کند و از کنار این خطرات ، به سادگی و آسانی عبور نکنیم.

 

فرزندان ما، بویژه در دوره نوجوانانی ، هیجان خواه ، کنجکاو و با تغییرات خلقی و عاطفی گسترده ای هستند و به همین دلیل ، گرایش های مخاطره آمیز ممکن است در ایشان وجود داشته باشد. در این زمینه ، خانواده ها به هشدارهایی که از طرف دستگاه های مسوول ، در مورد رفتارهای پرخطر نوجوانان اعلام می شود ، توجه نمایند.

 

به سبک زندگی فرزندان مان توجه کنیم. این بسیار اهمیت دارد که بدانیم و توجه کنیم که فرزندان ما چه اولویت هایی دارند؟ از چه کالاهای فرهنگی و از چه رسانه هایی استفاده می کنند؟ نوع پوشش ایشان چگونه است؟ چه ارزش ها و چه الگوهایی دارند؟ به خاطر داشته باشیم که در مقایسه با دهه های گذشته ، نقش و اهمیت عوامل مرتبط با سبک زندگی(نامناسب) در گرایش کودکان و نوجوانان به رفتارهای پرخطر، بیشتر شده است.

 

نشانگان خطر در کودکان و نوجوانان را بشناسیم. رفتارهای پرخطر و آسیب های اجتماعی نیز مانند بیماری ها ، از طریق علایم و نشانگان ، قابل شناسایی هستند که اگر به این نشانگان دقت کنیم می توانیم هم بموقع پیشگیری کنیم و هم در صورت بروز ، مداخله سریع داشته باشیم. تغییرات خلقی و علایم رفتاری ، از جمله آشکارترین این نشانگان هستند که خانواده ها می توانند با مشورت مدرسه و کارشناسان و متخصصان ، این علایم خطرپذیری را شناسایی و پیگیری نمایند.

 

سلامت روانی اجتماعی کودکان و نوجوانان را تقویت کنیم. شواهد نشان می دهند ، کودکان و نوجوانانی که از آگاهی خوبی نسبت به خود برخوردارند ، به توانایی ها و قوت های خود باور دارند ، از عزت و کرامت نفس برخوردارند ، دارای توانایی حل مساله و تصمیم گیری هستند ، معاشرت های اجتماعی سالم و صحیحی دارند ، هیجانات و عواطف خود را کنترل می کنند و از محیط و جو مناسب ، همدلانه و حمایتگرانه ای برخوردار هستند ، قادرند که مواجهه موثری با رفتارهای پرخطر داشته باشند و در رویدادهای مخاطره آمیز و ناگوار ، تاب آوری داشته باشند.

 

مهارت های خودمراقبتی را در بین کودکان و نوجوانان ، ترویج و تقویت کنیم. کودکان و نوجوانان ،   حتی در صورتی که دارای سلامت روانی اجتماعی بالا باشند و از محیط حمایتگرانه ای برخوردار باشند ، باز هم بی نیاز از مهارت های خودمراقبتی نیستند. باید بکوشیم که این مهارت ها را در بین کودکان و نوجوانان ، ترویج کنیم. یک نمونه از مهم ترین این مهارت ها ، مهارت « نه گفتن » است. فرزندان ما  باید قادر باشند در برابر فشار همسالان شان و یا در سایر زمینه ها و موقعیت های مخاطره آمیز و آسیب های اجتماعی ، بتوانند از خود مراقبت نمایند و با جرات « نه » بگویند.

 

با مدرسه ، هماهنگ و همکار باشیم. مدارس ، بطور مستمر از طریق کتاب ها و برنامه های درسی خود  تلاش می کنند تا خودمراقبتی را به دانش آموزان بیاموزند. هرچقدر خانواده ها ، ارتباط مستمر و هماهنگی با مدارس داشته باشند ، بهتر می توانند در تقویت و تحکیم آموزش های خودمراقبتی و پیشگیری از       رفتارهای پرخطر در بین فرزندان ، کمک نموده و موثر باشند.

 

به سبک فرزندپروری مان دقت کنیم. گزارش ها نشان می دهند ، والدینی که در کنار حمایت از فرزندان شان ، انتظارات و قواعدی را برای آنان تشریح می کنند و بر رعایت آن نظارت می کنند ، در مقایسه با آن دسته از والدینی که تنها حمایت می کنند و نظارت بر رفتار فرزندان شان ندارند و یا آن دسته که تنها بر رعایت انتظارات و قواعد شان پافشاری می کنند و حمایتی از فرزندان شان بعمل نمی آورند ، الگوی مناسب تری برای فرزندپروری هستند.

 

سلامت معنوی فرزندان مان را تقویت کنیم. سلامت ، اکنون در اغلب اسناد مهم دانشگاهی و نیز سازمان های ملی ، منطقه ای و جهانی ، دارای 4 بعد خوانده می شود. جسمی ، روانی ، اجتماعی و معنوی. سلامت معنوی می تواند نقش اثرگذار و تعیین کننده ای در بهبود وضعیت سایر ابعاد سلامت داشته باشد. هرچقدر بکوشیم که گرایش های دینی و سبک زندگی دینی را در فرزندان مان تقویت کنیم ، مهم ترین زمینه و ظرفیت را برای خویشتنداری ایشان در برابر رفتارهای پرخطر و آسیب های اجتماعی فراهم می کنیم.

 

نحوه اقدام در « فوریت های اجتماعی » را بشناسیم. در مواردی ممکن است خانواده ها با رفتار پرخطری در فرزندان شان روبرو شوند و نشانه هایی از خطر را در ایشان ببینند.

 

آنچه در این رویدادها و موقعیت ها ،اهمیت دارد این است که خانواده با حمایت های روانی اجتماعی مورد نیاز و نیز ظرفیت ها و حمایت های اجتماعی موجود در این زمینه ، آشنا باشد و بتواند از این حمایت ها ، برای مداخله بموقع و موثر استفاده نماید.  توصیه می شود خانواده ها در این گونه موارد ، با مدرسه مشورت نمایند و ضمن آگاه ساختن مدرسه از وضعیت فرزند خود ، برای کمک به فرزندشان ، توصیه های لازم را کسب نمایند.

منبع: خبرگزاری پانا