بعثی‌ها پیش از آنکه آتش جنگ را به شکل علنی در شهریور 59 روشن کنند، از فروردین ماه همان سال به طور مرتب شهر مهران و حومه آن را با خمپاره و توپخانه هدف حمله قرار می‌دادند.
آن سال‌ها شهر مهران و 15
روستای اطرافش حدود 176 هزار نفر جمعیت داشت، اما پس از شدت گرفتن نسبی
حملات دشمن، مردم شهر به تدریج تصمیم به ترک خانه و کاشانه خود گرفتند.
به مرور زمان به دلیل خالی شدن شهر از سکنه و تجمعات جسته و
گریخته دشمن در نقاط مختلف مرز واحدهایی از تیپ اسلام‌آباد (ارتش) برای حفظ
و تأمین منطقه به مهران اعزام شدند و با قطع شدن آتش دشمن مردم مجدداً به
شهر بازگشتند. اما ارتش عراق در بیستم شهریور میمک را اشغال کرد و همزمان
شهر مهران را به شدت زیر آتش توپخانه خود قرار داد و به تدریج بر شدت حملات
خود افزود. به این ترتیب شهر مهران پیش از آغاز رسمی جنگ وارد درگیری
نابرابری با دشمن شد.
اولین اشغال مهران
با شروع رسمی جنگ تحمیلی، سرانجام نیروهای عراق از چند محور
به خاک کشور حمله کردند و ضمن درگیری و تصرف پاسگاه‌های بهرام‌آباد و
فرخ‌آباد به طرف مهران حرکت و نیروهای نظامی با به‌جای گذاشتن تجهیزات خود
عقب‌نشینی کردند. دشمن در ادامه حملات خود در تاریخ 12/7/59 در حالی که
تعدادی از مردم هنوز در شهر بودند وارد مهران شد و ارتفاعات شمالی (کوه گچ-
زالو آب- کولک- زیل)، ارتفاعات جنوبی (قلعه آویزان- حمرین) و ارتفاعات
شرقی (چکه‌موشی- چکه‌قمر- کره‌بور) شهر مهران را تصرف کرد و در آن جا مستقر
شد.
بعد از عملیات الی‌بیت‌المقدس و به دنبال عقب‌نشینی سراسری
عراق در خرداد سال 61 دشمن از شهر مهران و ارتفاعات مزبور نیز عقب‌نشینی
کرد و روی ارتفاعات شمالی و جنوبی شهر مهران در داخل خاک ایران مستقر شد.
به این ترتیب، نخستین اشغال مهران پایان یافت، اما به دلیل
زیر دید و تیر بودن این منطقه، شهر در وضع عادی نبود و در حالی که تقریباً
به طور مداوم آماج آتش خمپاره دشمن قرار داشت برخی از منازل نیمه ویران آن
به عنوان پایگاه‌های تدارکاتی و پشتیبانی و دیگر مقرهای نظامی مورد استفاده
قرار می‌گرفت. افزون بر آن، ارتباط نیروهای خودی از طریق جاده ایلام-
دهلران بسیار مشکل انجام می‌شد و نقل و انتقالات لازم بین مهران- دهلران و
مهران- ایلام نیز با مشکلاتی همراه بود.
سه اشغال دیگر
پس از عملیات والفجر ۸ ارتش عراق در جریان اجراى استراتژى
دفاع متحرک (که از ۱۵ فروردین ۱۳۶۵ آغاز شد) بار دیگر شهر مهران را اشغال
کرد. این اقدام بیشتر با هدف بازسازى روحیه شکست خورده ارتش عراق و همچنین
جلوگیرى از اجراى عملیات بعدى ایران به عمل آمد. همچنین تبلیغات سیاسى براى
پیروزى در مهران از نظر تحت‌الشعاع قرار دادن عملیات فاو در محیط خارجى
نیز مورد توجه تصمیم‌گیرندگان حکومت عراق بود. اما رزمندگان توانستند این
شهر را طی عملیات کربلای یک و در تیرماه 1365 آزاد سازند.
این پایان کار برای مهران نبود که این شهر بار دیگر و در
آخرین سال جنگ توسط منافقین به اشغال درآمد. شعار نفاق در آن مقطع امروز
مهران و فردا تهران بود. اما منافقین کار چندانی پیش نبردند و به سرعت از
شهر خارج شدند. در حالی که در آخرین روزهای جنگ تحمیلی مهران برای بار
چهارم توسط نیروهای عراقی اشغال شد و دوباره با ایستادگی مردمی و رشادت
رزمندگان به آغوش میهن اسلامی‌مان بازگشت.
منبع:فاتحان
