شنبه ۲۹ ارديبهشت ۱۴۰۳
۱۷:۰۶:۰۵
آخرین عناوین
مسئول نمایندگی ولی فقیه در سپاه فجر در گفتگو با خبرنگاران:
شهید آوینی الگو و شاخصۀ هنرمند متعهد و انقلابی است
یادداشت و گفتگو
آخرین اخبار
تاریخچه بیت االمقدسنگاهی به تاریخ قدیم سرزمین فلسطین تا ظهور اسلام سرزمین فلسطین که در قدیم کنعان نام داشت دارای 25000 کیلومتر مربع مساحت و در ساحل شرقی دریای مدیترانه و در مجاورت کشورهای مصر، سوریه، اردن و لبنان قرار دارد .فلسطین سرزمینی حاصلخیز و دارای آب و هوای معتدل است. این منطقه محل ظهور پیامبران بزرگی چون عیسی(ع)، موسی(ع) و محل عبور و زندگانی حضرت ابراهیم(ع) بوده است و از نظر موقعیت ژئوپلتیک نیز بسیار حساس و استراتژیک است. شهر اورشلیم یا بیت‌المقدس قدیم بر فراز تپه‌هائی بنا گردیده که با معبد یهوه بر بالای کوه مور یا قرار دارند. بیت‌المقدس از مکان‌های مهم فلسطین است که کوه صهیون و کوه زیتون از شرق و غرب آن را احاطه کرده‌اند. تاریخ پرماجرای فلسطین با نام و یاد انبیاء سلف آغاز می‌شود. نام حضرت یعقوب، اسرائیل بود و بنی‌اسرائیل فرزندان یعقوب هستند که حدود سیزده قرن قبل از میلاد، مقتدر بوده‌اند و در هنگام حکومت فرعون بر مصر و پیش از ظهور موسی(ع) اسرائیلیان جمعیت انبوهی پیدا می‌کنند. چهارصد و سی سال پس از ورود یعقوب به مصر، حضرت موسی، قوم بنی‌اسرائیل را از سرزمین مصر برای بردن به ارض موعود، به حرکت درآورد که پیمودن این مسافت چهل سال بطول انجامید و حوادث عدیده‌ای اتفاق افتاد؛ از جمله آنکه وقتی موسی(ع) چهل روز از قوم خویش غایب شد تا الواح دهگانه را برای هدایت مردم بیاورد، قوم وی دوباره به بت‌پرستی روی آوردند که بخاطر این نافرمانی بود که چهل سال در بیابان‌ها سرگردان شدند و موسی در این دوران طولانی از هدایت قوم فروگذار نکرد اما بنی اسرائیل بارها دست به طغیان و تجاوز زدند. پس از موسی(ع)، یوشع جانشین وی برای عبور دادن بنی‌اسرائیل از اردن مهیا شد و پس از آنکه این قوم به شهرهای جدید رسیدند دست به غارت و کشتار اهالی زدند که پادشاه اورشلیم با شاهان پنج شهر دیگر متحد شده و با یوشع و بنی‌اسرائیل جنگیدند که همگی شکست خورده و توسط بنی‌اسرائیل به دار آویخته شدند. اما قوم فلسطین در مقابل آنان مقاومت کرد و سرانجام بنی‌اسرائیل را مغلوب ساخت. طی چند جنگ خونین قوم فلسطین همواره بر آنان پیروز می‌شد اما پس از جنگ‌های فراوان، سرانجام بنی‌اسرائیل قدرت گرفته و بر شهرها مسلط شدند. بیت‌المقدس، حدود 1100 سال پس از بنای کعبه در مکه به دست ابراهیم(ع) و 970 سال پیش از میلاد مسیح ساخته شد. حضرت داود با چهارده نسل شجره‌اش به حضرت ابراهیم بنیانگذار کعبه می‌رسد و به روایت انجیل متی، حضرت عیهشت نسل و شجره‌اش به داود ختم می‌شود و بدین ترتیب مکه (کعبه) حرم اول و مسجدالاقصی (قدس) حرم دوم موحدان گردید. (1)بیت المقد س از کهن ترین شهرهای جهان است وقد مت آن به هزاران سال قبل می رسد و در هر دوره تاریخی نام متفاوتی داشته است .هسته نخستین در نقطه ای کو هستانی از کو ههای قد س نهاده شد که ر شته میانی و اصلی ستون فقرات سرزمین فلسطین را تشکیل می دهد . نام این شهر " یبوس " بوده است . منسوب به یبو سیان ، یکی از نخستین قبایل عرب در شبه جزیره عربستان که به بیت المقد س نیز اطلا ق شده است .یبوسیان یا ساکنان اصلی بیت المقدس ،حوا لی سال 2500 ق.م همراه با قبایل کنعانی از عر بستان به آنجا کوچ کر د ند و بر تپه های مشرف بر شهر قدیمی سکو نت گزید ند. هنگام چیرگی حضرت داوود(ع) بر بیت المقد س بیشتر ساکنان این شهر از یبوسیان ، کنعا نیان، یهو دیان و فلسطینیا ن بو دند (2)حضر ت داود (ع) به فر مان خداوند به ساختن بنای قد س یعنی خانه خدا اقد ا م نمو د. ابتدا خرمنگاه "ارنان یبوسی"Oran را ، از او به مبلغ ششصد مثقال طلا خریداری نمود و برای ساختما ن بنای قدس اختصا ص داد .سپس فرمان داد سنگ تراشان معین شوند و سنگهای مربع را برای بنای خا نه خدا بترا شند . آ نگاه فرمان داد تا آهن بسیار جهت سا ختن میخها ، لنگه های در ، دروازه ها و اتصالها حاضر نمودند و نیز فلزات دیگر از قبیل طلا و نقره و برنج فراوان تهیه کرد و به گدا ختن و نر م کردن فلزات د ستور داد . قران مجید در سوره ها ی مختلف راجع به علم وفضل داود سخن رانده ونیز راجع به نرم کردن آهن برای او نکاتی دارد (3) (( ولقد آتینا داود منا فضلا یا جبال او بی معه و الطیر والناله الحد ید ))از جانب خود داود را فضل ومزیت داد یم ای کوهها به او تسبیح گویید وای مر غان شما نیز ، و آ هن را برایش نرم گر دانیدیم. (4)این شهر در روزگار حضر ت سلیمان رونق یافت ، حضرت سلیمان با کمک معما ران فنیقی، معبد یا هیکل را بنا کرد . حضرت سلیمان بنا به وصیت پد رش حضرت داود قصد کرد تا خانه خدا را بسازد ، همچنین می خو است برای خود نیز خا نه ای بنا نماید . او برای ساختن خا نه خدا ،هفتا د هزار نفر را جهت حمل با رها ،هفتادهزارنفر برای بریدن چوب در کوهها و سه هزار و ششصد نفر برای نظارت بر آ نها تعیین نمود . ساخت خانه خدا توسط حضر ت سلیمان 7 سال به طول انجا مید. حضرت سلیمان پس از فراغت قصری با شکوه برای خود بنا کرد که مد ت سیزده سال به طول انجامید . که تقریبا 970 سال پیش از میلاد مسیح بنای خانه مقدس،توسط حضر ت سلیمان گذاشته شد. لکن قبل از این تا ریخ نیز محل مز بور مورد احترام و زیا رت اقوام دیگر بوده است. (5) در سال 586 ق.م به دست نبوکد نصر (بخت النصر) پا دشاه بابل شهر فتح و معبد ویران شد . با فتح سوریه وفلسطین به سال 538 ق.م توسط کوروش، وی اجازه داد تا یهو دیهامعبد سلیمان را تجد ید بنا کنند . (6)این نکته نیز قابل ذ کر است که کوروش نه تنها به یهودیان، مهربان و آنا ن را آزاد نمود ، بلکه او به تمام ملتها و نژادها واقوام به دیده احترام می نگریست و هیچ ارجحیتی را برای قومی ،بیشتر از دیگری قایل نبود . (7)استوانه ای که فرمان کوروش یعنی فرمان آزادی ملتها ، برروی آن نوشته شده، درچهل سطر به زبان و خط بابلی است که در سال 1878 میلا دی در کاوشهای ویرانه های بابل بدست آمده واینک یکی از اسناد ومدارک گرانبها ونادر موزه بریتانیا بشمار می رود. این فرمان به منزله نخستین اعلا میه واقعی حقوق بشر است که در جهان توسط این مرد بزرگ صادر شده است . (8)با سیطره اسکند ر مقد ونی بر فلسطین این شهر در دوره یونانیان وسپس در دوران سلوکیان ورومیان روبه ویرانی نهاد . در دوره رومیان "ایلیا " ( خانه خدا ) نام گرفت و همچنان این نام براین شهر باقی بود تا این که در نبرد میان رومیان ومسلمانان در" یرموک" به دست مسلمانان افتاد ونام آن به بیت المقدس تغییر یافت. وبه دلیل آنکه محل عروج حضرت رسول (ص) به آسمان بود ونیز اولین قبله مسلمانان بود جایگاه بسیار مهمی را در میان مسلمانان پیدا کرد. (9) سه دین آسمانی در این محل تلاقی كرده‌اند و اینجا تبدیل به مكانی شده است كه از قرن‌ها پیش خبرسازترین مناطق دنیاست. «گودوآدوبویون» ، اولین فرمانده اروپایی ها در جنگ های صلیبی بعد از تصرف قدس در گزارش خطاب به پاپ نوشت: «اگر می‌خواهید بدانید با دشمنانی كه در اورشلیم به دست ما افتادند چه معامله‌ای شد همین قدر بدانید كه كسان ما در رواق سلیمان و معبد، در لجه‌ای از خون مسلمانان می‌تاختند و خون تا زانوی مركب‌ها می‌رسید.» زمین سنگی مسجد مانع فرو رفتن خون كشته‌ها می‌شد و فرمانده صلیبی در گزارش خود اغراق نكرده است. احتمالا گردن زدن هفتادهزار نفر از مردم شهر می‌توانسته چنین منظره‌ای را به وجود بیاورد، ضمن اینكه شاهدان دیگری هم عینا ماجرا را همین طور نقل كرده‌اند. (10)بیت‌المقدس پس از اسلام پس از بعثت حضرت محمد (ص)، در سیزده سال اول بعثت که پیامبر در مکه زندگی می‌کرد، مسجدالاقصی در بیت‌المقدس قبله اول مسلمین بود و پس از مهاجرت به مدینه در سال دوم در مسجد بنی سلمه در شهر مدینه، به فرمان خداوند، قبله مسلمین از مسجدالاقصی به مسجدالحرام (خانه کعبه در مکه) تغییر یافت که شاید خلع سلاح کردن یهود بخاطر اینکه مسلمانان را به دلیل نماز گزاردن به قبله آنان تحقیر می‌کردند از مهمترین دلایل آن بوده است. پس از رحلت پیامبر، در زمان خلیفه اول، او سپاهی را روانه سوریه و فلسطین کرد که با درگذشت او، در زمان خلیفه دوم سوریه و بیت‌المقدس به دست مسلمین افتاد و رومیان در آنجا شکست خوردند. اهالی شهر مقاومت زیادی کردند اما طولانی شدن محاصره و مشکل غذا و شیوع بیماری و... آنان را مجبور به تسلیم شدن کرد. خلیفه دوم با مرکب و لباسی بسیار ساده وارد شهر شد که تعجب اهالی را برانگیخت و قرارداد صلح منعقد شد. خلیفه نسبت به اهالی رفتار بسیار ملایمی داشت و از آن سال ( یعنی سال 15 هجری) فلسطین در دست مسلمانان بود. در معاهده صلح، مسیحیان در اعمال مذهبی خود آزاد بودند. ساکنان این شهر را عمدتاً مسلمانان عرب تشکیل می‌دادند و برای مسلمانان نیز قدس بخاطر اینکه قبله اول بود بسیار معزز و مقدس شمرده می‌شد. از سال 1095 م (488 هـ ق) با تهاجم اروپائیان علیه مسلمانان جنگ‌های صلیبی آغاز شد که تا حدود نزدیک به دو قرن ادامه یافت.در دوره امویان برخی خلفا در این شهر کاخ هایی برای خود بنا کردند . عبدالملک مروان در سال 690 میلا دی قبــه الصخره را ساخت ومسجدالاقصی را پی گذاشت . در دوره بنی عباس نیز برخی بناهای شهر مثل مسجد الاقصی و قبه الصخره تجدید بنا شد . در این دوران مسلمانان و مسیحیان در بیت المقد س در تفا هم وامنیت کامل به سر می برد ند . در سال 492 ه.ق – 1099 م ، صلیبیان آن را تصرف کردند و پیروزی خود را با کشتار وحشتناک مسلمانان به ویژه در حرم شریف جشن گرفتند . در تا ریخ آ مده است که در این کشتار بالغ بر هشتاد هزار تن قربانی شدند .صلیبیان ذخایر موجود در قبه الصخره و مسجد الا قصی را به غا رت بردند و بیت المقدس را پایتخت مملکت لاتینی خود قرار دادند و چند ین بنای جد ید د ینی در آن بنا کردند . حکومت صلیبیان بیت المقد س بیش از 88 سال طول نکشید و دو لتشان در سال 1187 میلادی سقوط کرد . (11)صلاح الدین ایوبیدر روز جمعه 15 رجب سال 583 ه. ق (1187 م) توسط صلاح الدین ایوبی ضربه سختی به صلیبیون وارد شد .پس از قرارداد ترک مخامصه وعفو عمومی، صلاح الدین ایوبی با پیروزی وارد شهر شد و صبح روز جمعه 27 رجب سال 583 ه. ق پرچم صلیبی از فراز برج شهر به زیر کشیده شد و بیرق مسلمین به جای آن به اهتزاز در آمد. (12)مسجد الاقصی پس از 89 سال که در دست صلیبون بود ، بدون جنگ و خونریزی به دست مسلمانان افتاد . رفتار صلاح الدین ایوبی با صلیبیون، رفتار انسانی بود، بسیاری را از پرداخت جزیه معاف کرد و به مسیحیان شرقی اجا زه داد تا در شهر باقی بمانند ، این شهر در دوره ایو بیان چند ین بار تو سط صلیبیا ن و مسلمانا ن در جنگها ی صلیبی د ست به د ست گشت تا اینکه در رو زگا ر ممالیک مورد توجه بسیارقر ار گر فت و بنا ها ی دینی گونا گو نی که هر یک نشا نه ای از هنر معما ری اسلا می محسوب می شد احدا ث گر دید ، در این دوران بیت المقدس یکی از مهمتر ین مر ا کز علمی د ر سر اسر جهان اسلا م بود و طا لبان علم و مدر سان از نقا ط مختلف جهان به آنجا سرازیر می شدند . (13)بیت‌المقدس و فلسطین در قرن بیستم پس از انقلاب صنعتی، چهره‌ی اروپا روز به روز به سرعت دگرگون می‌شد و اروپائیان در رشته‌های مختلف علوم و فنون بر مسلمین پیشی گرفتند. در این زمان شرق به خواب طولانی فرورفته بود ولی اروپا با پیدایش صنایع و تولید انبوه و اشباع بازار داخلی خود نیاز به بازار خارجی برای صدور مازاد تولید و نیز تهیه مواد خام پیدا کرده بود و دوران استعماری و دست‌اندازی به سرزمین‌های دیگر را آغاز نموده بود.مقدمات پیدایش دولت اسرائیل و واکنش‌های فلسطینی‌ها و اعراب اواخر قرن نوزدهم شورش‌هائی در فلسطین برپا شد و انگلستان که در این سال‌ها مدافع عثمانی بود، ناگهان تغییر روش داد و در برابر عثمانی قرار گرفت و از شورشیان حمایت کرد. زیرا در این زمان هندوستان مهمترین مستعمره انگلیس و منبع قدرت و ثروت آن بود و لذا برای حفظ هندوستان ناگزیر از تسلط بر ممالک آسیا و جلوگیری از خطر تهاجم روسیه و فرانسه (دو رقیب مقتدر اروپائی) به هند بود و باید بر کانال سوئز که دست عثمانی بود مسلط می‌شد. دولت انگلیس اعراب را به شورش علیه ترک‌های عثمانی تحریک می‌کرد. از جمله «حسین، امیر مکه» را که نماینده عثمانی در حجاز و مردی جاه طلب بود تحریک کرد که با حمایت انگلیس از عثمانی جدا شود. در 1916 (1334 هـ ق) قرارداد «سایکس-پیکو» و «سازونوف» میان روسیه، فرانسه و بریتانیا، سه قدرت اصلی اروپا به امضا رسید که سرزمین‌های تجزیه شده از عثمانی را میان خویش تقسیم کنند اما انگلستان که چندی بعد آن پیمان را مغایر با سلطه خود بر کانال سوئز دید در 1917 (1335 هـ ق) با استفاده از ضعف روسیه و انقلابی که در آن کشور به وقوع پیوست، از پیمان سرباز زد و فلسطین را تحت قیمومت خویش درآورد.اواخر قرن نوزدهم (1898-1882) اقداماتی توسط یهودیان ناسیونالیست برای مهاجرت و اسکان یهودیان به فلسطین انجام شد اما چون عده‌ای از روحانیون یهود از اهداف سیاسی آن و ارتباط این اقدام با برنامه‌های استعمارگران آگاه شدند و مخالفت کردند این اقدام نهضت صهیونی شکست خورد اما در اوایل قرن بیستم با استفاده از سلطه انگلیس بر فلسطین، راه حل تشکیل یک کشور یهودی را در برابر ضدیت با یهودیان جهان و آزار آنان مطرح کرد زیرا رؤیای ایجاد کشور باستانی اسرائیل آرمان صهیونیزم است. انگلستان نیز در این زمان به پایگاهی برای تداوم سلطه خود در این منطقه نیاز داشت. سرانجام در نوامبر 1917 اعلامیه بالفور در مورد تصویب طرح تأسیس «کانون ملی یهود» در سرزمین فلسطین، در کابینه انگلیس، منتشر شد. شریف حسین امیر مکه خود متحد انگلیس‌ها بود، از دولت انگلیس توضیح خواست و دولت مزبور پاسخ داد که تصمیم کمک به مراجعت یهود به فلسطین با حقوق و آزادی ساکنان فلسطین منافاتی ندارد. در این پاسخ از تشکیل دولت اسرائیل هیچ سخنی به میان نیامده بود. اواخر جنگ، قسمتی از فلسطین توسط لشکر یهود وابسته به سازمان صهیونیستی اشغال گردید که بازتاب نامطلوبی در اعراب داشت. از قبل هم گروههای کوچک یهودی بعنوان مستعمره نشین در فلسطین اسکان داده شده بودند که اراضی عرب‌های محلی را می‌خریدند و مزارع یهودی ایجاد می‌کردند. در 25 آوریل 1920 متفقین و جامعه ملل، قیمومت فلسطین را رسماً به دولت انگلیس واگذار کردند و آن را موظف نمودند که با تأسیس کانون ملی یهود، در اجرای اعلامیه بالفور کمک کند. (14)نخستین گامهای صهیونیست در سال 1273 ه.ق (1856) میلا دی ایجاد شهرک های یهودی نشین در خارج از حصار شهر قد یمی بیت المقدس آ غاز شد و اولین گروه هیئت های باستان شناسی بیگانه که یهود یها در آن شر کت داشتند ، تحت پوشش کا وشهای باستان شناسانه به این سرزمین سرازیر شدند . (15) طی سالهای 1882 تا 1897 صهیونیست جهانی برای اسکان مها جران یهود در فلسطین به کوشش های دست زد اما پیشر فت قابل ملا حظه ای را کسب نکرد و مجددا شکست خورد . (16)در سال 1917 م یک سال قبل از پایان جنگ جها نی اول دو لت انگلستان با صدور بیا نیه با لفور دست به ایجاد شر ا یطی دراین سرزمین و در راس آ ن ، بیت المقدس زد تا راه را بر ای سیطره صهیو نیستها ،برسراسر فلسطین هموار سازد.در دوره قیومیت انگلستان تعداد بسیاری از صهیونیستها به فلسطین و به ویژه بیت المقدس سراز یر شد ند .(17) قدس امروزاز زمان تا سیس کشور اسرا ئیل یعنی سال 1948 ، دولت آن کو شیده است تا به تد ریج و سیله بیرو ن را ند ن اعرا ب سا کن فلسطین را فرا هم و مو جبا ت اسکا ن یهود یان را در آ ن سرز مین فرا هم نماید . در طول جنگ 1967 دولت جدید صهیو نیست بیشتر سر ز مینها ی فلسطین را اشغال نمو د و بر بیت المقد س دست یا فت از آن تاریخ کو ششهای فرا وانی برای تغییر چهره دادن این شهر مقدس از صورت اسلامی بصورت یک شهر یهو د ی نشین به عمل آمده است .(18) در 11 اوت 1969 آتش سوزی مهیبی د ر مسجد الا قصی بو جود آ مد که منجر به سو خته شدن قسمت زیادی از مسجد شد . جنایت آ تش زدن مسجد و آ تش گشودن بر روی نمازگزا ران این حرم یکی از زشت ترین جنایت های بود که در یک مکان مقدس اتجام گرفت . امروزه قدس چهره دیگری به خو د گرفته است . کا و شها و حفا ریها ی زیاد در اطراف حرم مقدس و دیوار براق با عث گر دیده تا دو لت اسرا ئیل برای انجام این کار ، خانه ها ی اطرا ف حرم را ویران و اقدام به ساختمان سازی به سبک مدرن و امروزی نماید . وزیر ادیان اسرائیل در اکتبر سال 1970 در روزنامه "ید یعورت " اعلام کرد: "وزارت اد یان اسرائیل می خواهد بو سیله این کاوشها ، دیوار ندا مت را بطور کا مل کشف کند و این تحفه گرانبها را بدان شکلی که بو د ه باز گر داند . این کا و شها که کاو شهای تاریخی مقد س است و هد ف از آ ن ، کشف د یوار ندا مت و ویرا ن کردن بنا های دوروبرآ ن با وجودهمه دشواریهایی که ممکن است در این کار پیش آ ید می باشد . (19)هشدار وزیر اوقاف فلسطین در با ره تخریب مسجد الا قصیبه گزارش المحیط (31/3/84 -21/6/2005 ) شیخ یوسف جمعه سلا مه وز یر اوقاف و امور دینی فلسطین درباره توطئه های اسرائیل برای تخریب مسجد مبارک الاقصی به منظوراحداث معبد کذایی در آن هشدار داد . وی در مصاحبه با خبر گزاری فلسطین گفت : گروههای افراطی یهودی در تلا شند این مسجد را از طریق کار گذاشتن بمب یا ایجاد تونل در زیر آن یا حمله هوایی ویران کنند و به هر نحو ممکن به این مکان مقدس تعرض کنند وی ضمن اشاره به تجا وزات نظا میان اسرائیل علیه مقد سات اسلام واماکن متبرک اعم از مسجد و کلیسا افزود : اشغالگران اخیرا مسجد عمر بن خطاب در شهر بیت لحم را به گلوله بستند وکلیسا ی المهد را در شهرمذکورهد ف حملات خمپاره ای قراردادند .(20)
